Σάββατο 11 Οκτωβρίου 2014

Δέκα επιτεύγματα που δεν κέρδισαν ποτέ Νόμπελ

Επιμέλεια: Μαρία Αγγελοπούλου.

Thomas Alva Edison

Το 2014 τo βραβείο Νόμπελ της φυσιολογίας και ιατρικής δόθηκε σε τρεις επιστήμονες, οι οποίοι ανακάλυψαν κύτταρα του εγκεφάλου που μας βοηθούν στον προσανατολισμό μας, κάτι σαν εσωτερικό GPS. Η εβδομάδα, που μας πέρασε ήταν η εβδομάδα Νόμπελ για τα ανθρώπινα επιτεύγματα συμπεριλαμβανομένου και του Νόμπελ Ειρήνης, το οποίο δόθηκε στην 16χρονη Μαλάλα Γιούσουφζάι και στον Κάιλας Σατιάρτι.

Η τελετή της απονομής των βραβείων Νόμπελ έβαλε τους συντάκτες του National Geographic σε σκέψεις, διότι υπήρξαν καταπληκτικές εφευρέσεις και ανακαλύψεις οι οποίες δεν κέρδισαν ποτέ το Νόμπελ. Έτσι ζήτησαν από επιστημονικούς συντάκτες - και μη -, αλλά και bloggers του περιοδικού να συγκεντρώσουν τα επιτεύγματα που δεν κέρδισαν ποτέ βραβείο. Έτσι συγκεντρώθηκαν οι 10 επιλογές τους για ανακαλύψεις και εφευρέσεις, που έμειναν μακριά από το βραβείο, ενώ το άξιζαν.

1. Το World Wide Web (www)


Στη δεκαετία του 1960, ερευνητές της αμερικανικής κυβέρνησης δημιούργησαν δίκτυα επικοινωνίας μέσω υπολογιστών, τα οποία εξελίχτηκαν στο γνωστό σε όλους μας Ίντερνετ. Ο βρετανός επιστήμονας υπολογιστών Τιμ Μπέρνερς - Λι, το 1989 πρότεινε την ιδέα του World Wide Web και το 1990 δημιούργησε την πρώτη ιστοσελίδα.

2. Η χαρτογράφηση του γονιδιώματος


Πολλοί άνθρωποι αναρωτιούνται γιατί δεν υπήρξε κανένα βραβείο Νόμπελ για ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα της επιστήμης: την ολοκλήρωση της χαρτογράφησης του ανθρώπινου γονιδιώματος το 2001. Το ανθρώπινο γονιδίωμα ήταν ένα τεχνικό έργο, που απαιτεί την κλιμάκωση της αυτοματοποιημένης αλληλουχίας DNA σε βιομηχανικές διαστάσεις. Όπως είχε δηλώσει και ο επιστήμονας Έρικ Λάντερ «Δεν θα πάρει κανείς Νόμπελ επειδή έστριψε μια μανιβέλα». Ωστόσο υπάρχει κάποιος που ανακάλυψε τη "μανιβέλα". Έξι χρόνια νωρίτερα ο Κρεγκ Βέντερ και οι συνεργάτες του είχαν θέσει τις βάσεις ολοκληρώνοντας τη χαρτογράφηση του γονιδιώματος του βακτηρίου Haemophilus influenzae με τη ίδια μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε για την χαρτογράφηση και του ανθρώπινου γονιδιώματος. Ίσως να μην μπορεί να επιλεχθεί με σιγουριά ποιοι θα έπρεπε να είναι οι επιστήμονες, οι οποίοι θα ήταν υπεύθυνοι για την πρώτη νίκη της γονιδιωματικής. Το σίγουρο είναι ότι ο Βέντερ θα έπρεπε να είναι ένα από αυτούς.

3. Η Μαύρη Τρύπα


Μια νύχτα του 1970 ο Στίβεν Χόκινγκ είχε μια ιδέα, που αργότερα θα ονομαζόταν ως «στιγμή έκστασης». Σκέφτηκε ότι οι μαύρες τρύπες αντί να χάνουν σιγά σιγά μάζα και να εξατμίζονται, θα μπορούσαν να εκρήγνυται με μια λάμψη ακτίνων γάμμα. Το πρόβλημα όμως ήταν ότι δεν υπήρχε τρόπος για να επαληθεύσει την ιδέα του. Οι μαύρες τρύπες έχουν μεγάλη ζωή και δεν μπορεί να παρατηρηθεί η συμπεριφορά τους. Ο Χόκινγκ πιθανότατα να είχε κερδίσει το βραβείο, αν η ιδέα του είχε επιβεβαιωθεί με φυσική παρατήρηση. Αλλά γι’ αυτό θα χρειάζονταν δισεκατομμύρια χρόνια, μέχρι το πρώτο αστέρι μεγέθους μιας μαύρης τρύπας να εκραγεί.

4. Ο Περιοδικός Πίνακας


Τι είναι πιο βασικό, πιο θεμελιώδες και πιο σημαντικό από την ταυτοποίηση των χημικών στοιχείων; Ο περιοδικός πίνακας δεν είναι απλώς ένα γράφημα. Αποκαλύπτει την βασική διάταξη των πρωτονίων, νετρονίων και ηλεκτρονίων, που βρίσκονται στο επίκεντρο όλης της ύλης. Φαίνεται αδιανόητο ότι μια τέτοια εξέλιξη της επιστήμης δεν κέρδισε το βραβείο. Αυτό συνέβη στις πρώτες παρουσιάσεις του Νόμπελ το 1901. Το βραβείο χημείας πήγε στον Ιάκωβο Ερρίκο βαντ Χοφ για την πρωτοποριακή εργασία του στη φυσική χημεία. Σε σύγκριση με το έργο του Χοφ, που δείχνει ότι πολύ αραιά διαλύματα ακολουθούν ποσοτικούς νόμους που μοιάζουν πολύ με τους νόμους που περιγράφουν τη συμπεριφορά των αερίων, ο περιοδικός πίνακας δημοσιεύτηκε από τον Ντμίτρι Μεντελέγιεφ το 1869 και φαινόταν αρκετά συντηρητικός για το Νόμπελ.

Ο Μεντελέγιεφ είχε ακόμα μια ελπίδα. Ήταν υποψήφιος για Νόμπελ το 1905 και το 1906 αλλά το έχασε διότι ένα μέλος της επιτροπής θεώρησε ότι το έργο του είχε πλέον παλιώσει. Ο περιοδικός πίνακας ήταν ένα θύμα της ίδιας του της επιτυχίας.

5. Η ηλεκτρική λάμπα


Η "ταπεινή" εφεύρεση του Τόμας Έντισον, η πρώτη κατοχυρωμένη με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας από τον Τζόζεφ Σουάν στο Ηνωμένο Βασίλειο, δημιούργησε τεράστια ζήτηση στην ηλεκτρική ενέργεια, που οφείλουμε την σημερινή ύπαρξη μας. Ο Έντισον πέθανε το 1931 χωρίς Νόμπελ, ούτε καν για την λάμπα, το σύμβολο της επιστημονικής έμπνευσης, γεγονός που καταγράφεται ως μια από τις μεγαλύτερες επιστημονικές αδικίες στην ιστορία των βραβείων Νόμπελ.

6. Το κουάρκ


Ο φυσικός Μάρει Γκελ-Μαν κέρδισε το βραβείο Νόμπελ στη φυσική το 1969 «για την συνεισφορά και τις ανακαλύψεις του σχετικά με την ταξινόμηση των στοιχειωδών σωματιδίων και των αλληλεπιδράσεων τους». Αλλά δεν του απονεμηθεί κανένα βραβείο, που να αναγνωρίζει την ιδέα του για το διάσημο Κουάρκ. Δηλαδή τους βασικούς τύπους των στοιχειωδών σωματιδίων της ύλης από τα οποία αποτελούνται τα βαρυόνια (baryons) και τα μεσόνια (mesons). Μαζί με τα γκλουόνια, θεωρούνται τα μόνα στοιχειώδη σωματίδια που μπορούν και αλληλεπιδρούν ισχυρά. Όμως, εκείνη την εποχή, τα στοιχεία, που είχε για τα κουάρκ ήταν ακόμα ασαφή και αμφιλεγόμενα.

7. Σύγχρονη Εξελικτική Σύνθεση


Όταν απονεμήθηκαν τα πρώτα βραβεία Νόμπελ το 1901, η εξελικτική βιολογία ήταν ακόμα μια νέα επιστήμη. Οι βιολόγοι γνώριζαν ελάχιστα για το πώς αλλάζει η ζωή από γενιά σε γενιά. Ορισμένοι μάλιστα αμφισβητούσαν τη φυσική επιλογή και άλλες θεμελιώδεις έννοιες της θεωρίας της εξέλιξης του Δαρβίνου. Μεταξύ του 1920 και του 1950 μια ομάδα επιστημόνων αναγνώρισε ότι είναι δυνατόν να προκύψουν μεταλλάξεις στην εξέλιξη του ανθρώπου. Αυτή η νέα άποψη για τη ζωή έγινε γνωστή ως σύγχρονη σύνθεση. Το έργο τους άνοιξε το δρόμο για τη σημερινή πρόοδο της γνώσης μας για την ιστορία της ζωής.

8. Σκοτεινή ύλη


Η ανακάλυψη της σκοτεινής ύλης είναι ένα σύγχρονο επίτευγμα, που ίσως έχει αγνοηθεί περισσότερο από άλλα από την επιτροπή των Νόμπελ. Στη δεκαετία του 1970 η Βέρα Ρούμπιν και ο Κεντ Φορντ παρατήρησαν ότι τα αστέρια στην άκρη του γαλαξία προχωρούν το ίδιο γρήγορα με αυτά που βρίσκονται στη μέση. Μετρήσεις στην αστρονομία υποδεικνύουν ότι πάνω από το 90% του Σύμπαντος ή και περισσότερο βρίσκεται σε μορφή "σκοτεινής ύλης". Αυτή η ύλη δεν εκπέμπει φως ή οποιαδήποτε άλλη ανιχνεύσιμη ακτινοβολία, έτσι δεν μπορούμε να τη "δούμε", αλλά η παρουσία της γίνεται αισθητή από τα βαρυτικά φαινόμενα που εμφανίζονται στην ύλη. Οι αστέρες των γαλαξιών, για παράδειγμα, φαίνεται ότι κινούνται πολύ πιο γρήγορα απ' ότι αν επηρεάζονταν μόνο από την ορατή ύλη του γαλαξία.

Οι επιστήμονες δεν είναι βέβαιοι για το τι είναι ακριβώς η σκοτεινή ύλη. Αυτή η αβεβαιότητα μπορεί να ευθύνεται στο ότι η ανακάλυψη αυτή δεν έχει αναγνωριστεί από την επιτροπή Νόμπελ, παρόλο που το βραβείο φυσικής του 2011 δόθηκε σε μια εξίσου αινιγματική κοσμολογική ανακάλυψη.

9. Το δέντρο της ζωής


Σε μια εποχή που οι επιστήμονες χώριζαν τα μικρόβια ανάλογα με το σχήμα τους, ο Carl Woese πρωτοστάτησε. Η μέθοδος του διευκρίνισε έναν άγνωστο μέχρι τότε τομέα ζωής, την μικροσκοπική “Archaea”. Τα "αρχαιοβακτήρια", ένα "τρίτο βασίλειο" ζωής, αποτελούν μια από τις τρεις βασικές ομάδες τελευταίας ταξινόμησης των οργανισμών που έχει γίνει με βάση γενετικές δομές και αλληλουχίες. Έχοντας ορίσει το “Archaea” ως έναν νέο τομέα, που δεν ήταν ούτε βακτηρίδια, ούτε ευκαρυωτικά κύτταρα, ο Woese επανασχεδίασε την ταξινόμηση του δέντρου. Χάρη στον Carl Woese, που πέθανε τον Δεκέμβριο του 2012, το δέντρο της ζωής απέκτησε άλλον έναν τρίτο μεγάλο κορμό, με νέα κλαδιά. Το Νόμπελ δεν μπορεί να απονεμηθεί μετά θάνατον, αλλά είναι παράλογο για κάποιον που ανακάλυψε την πλήρη έκταση της ζωής να πρέπει να αμφισβητηθεί για κάτι τόσο ασήμαντο, όπως ο θάνατος.

10. Η αναγέννηση των δεινοσαύρων


Το 1969 στο Πανεπιστήμιο Γέλ, ο Τζον Όστρομ βρήκε ένα από τα πιο σημαντικά είδη δεινοσαύρων που βρέθηκαν ποτέ. Ένα ζώο 110 εκατομμυρίων ετών, ο Deinonychus, ήταν ένα ανθρωπίνου μεγέθους αρπακτικό με νύχια σαν δρεπάνι. Ο Όστρομ ήξερε ότι ο Deinonychus ήταν πολύ διαφορετικός από τους τυπικούς αργούς και "χαζούς" δεινόσαυρους. Υποστήριξε ότι ο Deinonychus ήταν ένα ευκίνητος κυνηγός, που είχε έναν πολύ δραστήριο τρόπο ζωής. Η πρόταση του βοήθησε να ξεκινήσει η «αναγέννηση των δεινοσαύρων», που μέχρι και σήμερα ανακαλύπτονται καινούρια στοιχεία. Δυστυχώς, δεν υπάρχει βραβείο Νόμπελ για την παλαιοντολογία ή για κάποιον άλλο κλάδο της φυσικής ιστορίας και έτσι δεν του απονεμήθηκε ποτέ κανένα Νόμπελ για τον Deinonychus.
_________________________

Αναρτώντας το άρθρο στην Σφήκα, μπήκα στον πειρασμό να αναφέρω ένα ακόμα επίτευγμα, το 11ο επομένως, που παρ΄ ότι είναι ίσως το σημαντικότερο του 20ου αιώνα, δεν έτυχε να τιμηθεί με βραβείο Νόμπελ. Είναι η θεωρία της σχετικότητας, η ειδική και η γενική του Άλμπερτ Αϊνστάιν. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν ποτέ δεν πήρε Νόμπελ γι΄ αυτό το τεράστιο επίτευγμα του νου, την ολοκληρωμένη θεωρία που γκρέμισε συνθέμελα τις αρχές της Νευτώνειας Φυσικής και έκτισε την καινούργια αντίληψη ερμηνείας και θεώρησης του κόσμου. Το βραβείο Νόμπελ που πήρε ο Αϊνστάιν ήταν για ένα υποδεέστερο ως προς την θεωρία της σχετικότητας επίτευγμά του που αφορούσε στην ερμηνεία του φωτοηλεκτρικού φαινομένου.
(Το 1921 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ «για τη συμβολή του στη θεωρητική φυσική, και για την εξήγηση του φωτοηλεκτρικού φαινομένου» Φωτοηλεκτρικό φαινόμενο Βικιπαίδεια) 

Από το tvxs
 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου