Σάββατο 30 Απριλίου 2016

Μας θέλουν αλυσοδεμένους με "προληπτικά μέτρα"

Γιώργος X. Παπασωτηρίου


Οι Ευρωπαίοι αρχιερείς της λιτότητας φέρνουν στο μυαλό τα λόγια του Τσάρλι Τσάπλιν στο τέλος του Μεγάλου Δικτάτορα: «Άνθρωποι – μηχανές, με μυαλά – μηχανές και καρδιές – μηχανές».

Ποιος θυμάται την παρέμβαση-απειλή της Μέρκελ, μέσω του Der Spiegel, ότι είναι αναπόφευκτη η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη, εάν κερδίσει τις εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ; Αν αυτό δεν είναι φαλκίδευση του δημοκρατικού πολιτεύματος – της λαϊκής κυριαρχίας- και κατάφωρη παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας, τότε τι είναι; Τώρα επιβάλουν τη λήψη προληπτικών μέτρων πέραν της Συμφωνίας του προηγούμενου καλοκαιριού και στο όνομα της δήθεν διαφωνίας με το ΔΝΤ.

Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για τις λεγόμενες ενδοκαπιταλιστικές αντιθέσεις, όπως εκτιμούν κάποιοι στην Ελλάδα, αλλά για τη συμπαιγνία Σόιμπλε(Μέρκελ)-Τόμσεν(Λαγκάρντ) στο πλαίσιο μιας παγκοσμιοποιημένης νεοφιλελεύθερης (εφαρμοσμένης) πολιτικής. Δυστυχώς, η πολιτική αυτή βρίσκει ευήκοα ώτα στο εσωτερικό της Ελλάδας από οικονομικές, πολιτικές και μιντιακές δυνάμεις που ταυτίζονται με την πολιτική του Βερολίνου και του νεοφιλελευθερισμού.

Ή μήπως τα πρόσωπα, όπως μερικοί πιστεύουν μαζί με τον Χέγκελ, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις; Με άλλα λόγια, ποιος είναι ο κ. Βόλφαργκ Σόιμπλε; Κάποιοι στην Ελλάδα διαμαρτύρονται όταν ασκείται κριτική σ’ έναν άνθρωπο που πορεύεται πάνω σ’ ένα αναπηρικό αμαξίδιο. Η αναπηρία όμως του υπουργού οικονομικών της Γερμανίας δεν τον καθιστά λιγότερο σκληρό, όχι μόνο απέναντι στους Έλληνες αλλά και απέναντι στους συμπατριώτες του.

Θυμίζουμε ότι ο Σόιμπλε υποστήριξε το Γκουαντάναμο και ζήτησε τη χρησιμοποίηση του στρατού στο εσωτερικό της Γερμανίας! Είναι αυτός ο οποίος είναι ευαίσθητος όταν υβρίζεται αλλά όχι και όταν καθυβρίζει. «Είναι η συμφωνία, ηλίθιε»! είπε κατά πρόσωπο και δημοσίως στον Έλληνα πρωθυπουργό στο Νταβός. Είναι η συμφωνία, την οποία ο ίδιος λησμονεί τώρα προκειμένου να εξευτελίσει, αφαιρώντας το όποιο εναπομείναν αντι-νεοφιλελεύθερο στοιχείο από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Είναι ο ίδιος που θεωρούσε ότι το Λουξεμβούργο ως φορολογικός παράδεισος δεν είναι το ίδιο με την Κύπρο. Το ίδιο συμβαίνει και με την Ουκρανία σήμερα. Εκεί όπου τόσο η Γερμανία όσο και οι ΗΠΑ μέσω ΔΝΤ, αφού ξέχασαν εντελώς τους δήθεν καταστατικούς κανόνες του Οργανισμού, δανειοδότησαν τους Ουκρανούς νεοναζί. Γιατί, εντέλει, όλα είναι θέμα γεωπολιτικών συμφερόντων και υπακοής στα θέσφατα της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και όχι κάποιων νομικών κανόνων, οι οποίοι ισχύουν κατά το δοκούν.

Τι θέλει, όμως, από την Ελλάδα ο Β. Σόιμπλε; Να ακολουθήσει, όπως έχει ξαναπεί ως γνήσιος προτεστάντης πάστορας, τον «καλό δρόμο». Αυτόν του οικονομικού «ναζισμού» που έχει οδηγήσει ήδη στην καταστροφή εκατοντάδες χιλιάδες μικρομεσαίους επιχειρηματίες και στην ανεργία 1.348.742 εργαζόμενους(27,2%)! Τελικά, ο σωστός δρόμος της Ελλάδας σύμφωνα με τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών έχει ένα όνομα, αυτό της «ανθρωπιστικής καταστροφής».

Τι επιδιώκουν, όμως, οι Γερμανοί; Μήπως αυτή είναι η «δεύτερη ευκαιρία τους», όπως διατείνονται ευρωπαίοι αναλυτές, για την εγκαθίδρυση της γερμανικής αυτοκρατορίας στην Ευρώπη, του γνωστού Δ Ράιχ; Ίσως. Γιατί η Ευρώπη αντί να ενωθεί στη βάση ενός δημοκρατικού σχεδίου ισοτιμίας και ελευθερίας των λαών της, τείνει να ενωθεί με τη χρήση των γαμψών νυχιών του γερμανικού αυτοκρατορικού αετού. Παραδόξως, ένας τέτοιος αετός( αυτός των WASP’s, των Λευκών Προτεσταντών Αγγλοσαξόνων) ένωσε και τις ΗΠΑ. Θα γίνει το ίδιο και στην Ευρώπη; Οι αναλογίες δεν παραπέμπουν σε καταφατική απάντηση. Εξάλλου, στην Ευρώπη έχουμε μία «ιδιότυπη οικονομική κατοχή» εθνικά κυρίαρχων λαών.

Κι αν κάποιοι μιλήσουν για εικασίες, θα τους παραπέμψουμε και πάλι στο βιβλίο της καθηγήτριας Γκέρτρουντ Χέλερ, στέλεχος διαφόρων ομίλων και της Deutsche Bank καθώς και πρώην φίλης της Α. Μέρκελ. Το σύστημα Μ (Μέρκελ) θέλει να κερδίσει χρόνο γιατί επιδιώκει να επιβάλλει μία «γερμανική Ευρώπη» χωρίς την προβολή ιδεολογικών προταγμάτων που θα αναμόχλευαν το παρελθόν και θα αποκάλυπταν το σχέδιο για ένα Δ΄ Ράιχ σημειώνει η Χέλερ. «Το σχέδιο θα έρθει ‘’σαν τον κλέφτη τη νύχτα’’».

Γενικά, τα κρυφά deals και «Η παράκαμψη των κανόνων δικαίου, η καταστρατήγηση συμβάσεων και θεσμών σε επίπεδο ευρωζώνης είναι πρώτο δείγμα για την αξίωση της κυριαρχίας της(σ.σ. Μέρκελ) στην Ευρώπη. Το γεγονός ότι στο μεταξύ και η ευρωπαϊκή Κομισιόν υποτάσσεται στις υπαγορεύσεις της Μέρκελ είναι μια απόδειξη για την αποτελεσματικότητα του συστήματος Μ». Συνεπώς, οι Γερμανοί δεν επιζητούν απλώς αυτό που υποστηρίζουν ο οικονομολόγος Πωλ Κρούγκμαν και ο πολιτικός φιλόσοφος Νόαμ Τσόμσκι, δηλαδή ότι «Απώτερος σκοπός των γερμανικών απαιτήσεων από την Αθήνα, στο πλαίσιο διαχείρισης της κρίσης χρέους, είναι η αρπαγή των πλουτοπαραγωγικών πηγών της Ελλάδας». Οι Γερμανοί θέλουν την Ελλάδα αποικία τους.

Αρκεί να υπενθυμίσουμε ότι η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ δήλωνε πριν τέσσερα χρόνια, το 2012, ότι δεν αποκλείει ένα μελλοντικό «κούρεμα» του ελληνικού δημόσιου χρέους, αναγνωρίζοντας έτσι την ανάγκη ρύθμισής του. Γιατί, άραγε, σήμερα τόσο αυτή όσο και ο Σόιμπλε δεν το αναγνωρίζουν; Γιατί απλούστατα η Μέρκελ (πάρα τη συμπάθειά της προς τον Αλ. Τσίπρα, όπως λένε οι συνεργάτες της) δεν ενδιαφέρεται για τη «βραχυπρόθεσμη νομισματική πολιτική» αλλά για το μεγάλο, μακροπρόθεσμο σχέδιο που είναι μία Ευρώπη υπό γερμανική ηγεσία.

Υπ’ αυτή την οπτική το Βερολίνο δεν ενδιαφέρεται για την επίλυση της κρίσης, αλλά για τη διατήρησή της μέσω του δημοσιονομικού ελέγχου. Αυτός είναι ο σκοπός των «προληπτικών μέτρων». Να καταστεί ένας μηχανισμός-μέγγενη που θα σφίγγει και θα χαλαρώνει, ελέγχοντας διαρκώς την αναπνοή του ομήρου. Γιατί ο δημοσιονομικός έλεγχος καθιστά δυνατή την «επέμβαση στα εσωτερικά των κρατών-μελών της ΕΕ, προπάντων στη νότια και στην ανατολική Ευρώπη»(Neue Zurcher Zeityng am Sonntag 27/11/2011). Μόνο έτσι μπορεί να εξηγηθεί η επανάληψη και φέτος του περσινού στραγγαλισμού της ελληνικής οικονομίας.

Το Βερολίνο θέλει την Ελλάδα υπό πλήρη έλεγχο, γιατί θέλει την Ευρώπη γερμανική. Το έχουμε ξαναγράψει, το στρατόπεδο εργασίας, που λέγεται Ελλάδα, ακριβώς όπως το Μπούχενβαλντ, επιδιώκεται να καταστεί ένας υποδειγματικός βιοπολιτικός χώρος, όπου η κυρίαρχη εξωτερική(γερμανική) εξουσία θα μπορεί να ασκείται χωρίς κανέναν απολύτως περιορισμό στο σώμα, στην πολιτική, στην κοινωνική και στη βιολογική ζωή των Ελλήνων εργαζόμενων και μη. Σύμμαχοι των Μέρκελ-Σόιμπλε είναι και οι ελληνικές και ευρωπαϊκές ελίτ οι οποίες επιχειρούν, όπως λέει ο Μπαλιμπάρ, «να δαιμονοποιήσουν τη λαϊκότητα, να ενοχοποιήσουν τις λαϊκές διεκδικήσεις, τις κριτικές στην ευρωπαϊκή οικοδόμηση. Το αβυσσαλέο χάσμα των ελίτ και του λαού οδηγεί στην επανεμφάνιση των διεκδικήσεων για ισότητα και δικαιοσύνη».

Και γιατί τόση εμπάθεια εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ; Γιατί οι Σόιμπλε και Μέρκελ επιζητούν «πιστούς» και «πρόθυμους» για την γερμανική αυτοκρατορία στην Ευρώπη. Αντίθετα, η έλλειψη πίστης και οι όποιες αμφιβολίες για το εφαρμοζόμενο πρόγραμμα καταδικάζονται ως «αγνωστικισμός» κακομαθημένων εθνοτικών μορφωμάτων, τα οποία είναι το νέο καταραμένο απόθεμα, οι περιττοί ενός νέου τύπου ολοκληρωτισμού. Για μία ακόμη φορά η ηγεσία του Βερολίνου, κατά το ανάλογο των ναζί, δεν σέβεται την εθνική αξιοπρέπεια των άλλων λαών.

Μάλιστα, όποιος δεν εντάσσεται στη γερμανική πολιτισμική και πολιτική ιδιοπροσωπία είναι απορριπτέος. Αλλά ποιό πολιτισμικό και πολιτικό μοντέλο μας προτείνουν; Σε τι να πιστέψουμε; Ο Αυστριακός συγγραφέας Τόμας Μπέρνχαρντ μιλά για τους «νεοβάρβαρους του χρήματος» που έχουν αναγάγει σε ύψιστη τέχνη τον καιροσκοπισμό και τον εθνικοσοσιαλισμό. Εδώ ο εθνικοσοσιαλισμός είναι έμφυτος, λέει ο Μπέρνχαρντ! Εδώ τον κάθε άνθρωπο «τον έχει αδράξει γερά η απληστία, η ανοικτιρμοσύνη, η ατιμία, το ψέμα, η υποκρισία, η χαμέρπεια».

Κι αυτό μοιάζει να επιβεβαιώνεται. Δείτε τι γίνεται, σήμερα, στην Αυστρία, στην Πολωνία, στην Ουγγαρία. Οι γερμανικές φυλές της μεσευρώπης βρίσκουν στο ρατσισμό και το νέο-ναζισμό το σημερινό πρόσωπό τους. Οι Γερμανοί σύμφωνα με έρευνα του Spiegel έχουν χάσει τον τρόπο να «ευχαριστιούνται». «Το γονίδιο της ευχαρίστησης συνεχώς ατροφεί - ξεχάσαμε να χαιρόμαστε τους εαυτούς μας» γράφουν οι Γερμανοί ερευνητές. Γι’ αυτό οι Γερμανοί προτείνουν έναν κόσμο χωρίς απόλαυση, χωρίς χαρά. Μόνο μίσος, μίσος παντού, μίσος και φθόνος για όλους και όλα.

ArtiNews

Διαβάστε Περισσότερα »

Ποιοι δημιούργησαν το χάος στη Βενεζουέλα;

Διεθνή


Χάος επικρατεί στη Βενεζουέλα εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης αποφαίνονται τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων και τα συστημικά μίντια της Δύσης. Δεν αναφέρονται πστις αιτίες της κρίσης, απλώς περιγράφουν τις συνεχείς διακοπές ρεύματος και τις ελλείψεις σε βασικά αγαθά. Για το ποιος ευθύνεται για την κατάσταση αυτή στη χώρα του μακαρίτη Τσάβες και του νυν προέδρου Μαδούρο απολύτως καμία κουβέντα. Μόνο εικόνες από τα άδεια ράφια των καταστημάτων και τις τεράστιες ουρές για την αγορά τροφίμων καθώς και τις μάχες σώμα με σώμα μεταξύ. Σύμφωνα με το Forbes, η χώρα δεν έχει καν χρήματα για να κόψει χαρτονομίσματα.

"Η οικονομία της χώρας που ήταν έτσι κι αλλιώς σε κακή κατάσταση επιδεινώθηκε από την ενεργειακή κρίση", μεταδίδουν τα διεθνή μέσα ενημέρωσης και εξηγούν ότι αυτή "προέκυψε καθώς η υδροηλεκτρική ενέργεια, η οποία είναι η πηγή των δύο τρίτων της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, έχει υποστεί πλήγμα από την χειρότερη ξηρασία με την οποία έχει έρθει αντιμέτωπη η χώρα από το 1969". Καμία αναφορά στη χειραγώγηση της τιμής του πετρελαίου από την Σαουδική Αραβία και τις ΗΠΑ που έχουν φέρει τη χώρα σε οικονομικό αδιέξοδο.

Όπως έχουμε ξαναγράψει «Η μείωση των τιμών εξυπηρετεί τα στρατηγικά συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σαουδικής Αραβίας» επισημαίνει ο Thomas Friedman, αρθρογράφος των «New York Times», και προσθέτει ότι πρόκειται για έναν «πόλεμο με άλλα μέσα» εναντίον της Ρωσίας και του Ιράν αλλά και της Βενεζουέλας. Κι αυτό γιατί η υλοποίηση των προϋπολογισμών των χωρών αυτών εξαρτάται κατά πολύ από τα έσοδα των εξαγωγών πετρελαίου (60% του Ιράν, πάνω από 50% της Ρωσίας) και έναν υπολογισμό της τιμής του πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι.

Ένας ανάλογος οικονομικός «πόλεμος» με τη σύμπραξη Αμερικανών και Σαουδαράβων έλαβε χώρα, σύμφωνα με ρωσικές εφημερίδες, τη δεκαετία του 1980, προκαλώντας την κατάρρευση της οικονομίας της Σοβιετικής Ενωσης και καθιστώντας τις ΗΠΑ νικήτριες του ψυχρού πολέμου.

Σήμερα, η Ρωσία φαίνεται ότι θα πληγεί λιγότερο, επειδή έχει τεράστια αποθέματα υδρογονανθράκων, τα οποία στρέφει πλέον προς την ασιατική αγορά. Επίσης είναι γνωστή η συμφωνία ύψους 400 δισ. δολαρίων για την πώληση φυσικού αερίου στην Κίνα μέσω αγωγού και την παράδοση 38 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως από το 2018. Υπάρχει επίσης συμφωνία για τη συνεργασία μεταξύ της Gazprom, της ομάδας Rosneft και της κινεζικής CNPC.

Σε κάθε περίπτωση, ο ιδιότυπος αυτός πόλεμος με τη μείωση των τιμών ενέργειας μπορεί θεωρητικά να αποβεί «θετικός» για την Ευρώπη και την Ελλάδα, καθώς το κόστος παραγωγής θα μειωθεί. Ομως σ' έναν πόλεμο μεταξύ ελεφάντων την πληρώνουν συνήθως τα... βατράχια. Οπως συνέβη με τα ρωσικά αντίποινα εναντίον των ελληνικών γεωργικών προϊόντων μετά τις οικονομικές κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας από τους δυτικούς.

Η κατάσταση θα γίνει πολύ χειρότερη αν η Μόσχα συμπράξει με το Πεκίνο, διαταράσσοντες τις δυτικές χρηματοπιστωτικές αγορές. Είναι γνωστό ότι η Κίνα κατέχει τεράστια ποσά αμερικανικών ομολόγων. Οι αναλυτές, μάλιστα, εκτιμούν πως αν συμβεί κάτι τέτοιο η οικονομική ύφεση στις ΗΠΑ και την Ευρώπη θα είναι ανάλογη εκείνης του 2008.

ArtiNews

Διαβάστε Περισσότερα »

Το έθνος – κράτος και ο Ελληνισμός

Του Γιώργου Λιερού


Το ελληνικό έθνος-κράτος αντιμετωπίζει, σήμερα, ίσως την πιο σοβαρή κρίση από την εποχή της ίδρυσής του. Έχει χάσει την όποια πολιτική ανεξαρτησία (δυνατότητα να επιλέγει φίλους και εχθρούς) είχε καταφέρει να διατηρήσει. Έχει πλέον υποβαθμιστεί δραματικά ως οικονομικό μέγεθος – στις αρχές του 21ου αιώνα, μόλις πριν 15 χρόνια, το ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν σχεδόν ίσο με το ΑΕΠ όλων των βαλκανικών χωρών και λίγο μικρότερο από εκείνο της Τουρκίας. Σήμερα η Ρουμανία βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής και η τουρκική οικονομία είναι σχεδόν τέσσερις φορές μεγαλύτερη της ελληνικής*.

Η χώρα δημογραφικά καταρρέει, οι πιο μορφωμένοι νέοι κατά δεκάδες χιλιάδες φεύγουν στο εξωτερικό (και η γήρανση του πληθυσμού δεν είναι καθόλου χωρίς σοβαρότατες πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες).

Η ίδια η υπόσταση της Ελλάδας ως έθνους-κράτους τίθεται υπό διερώτηση με την επαπειλούμενη κατά ζώνες ανομική κατάρρευση και τη συνάδουσα αποφασιστική συρρίκνωση του σώματος των πολιτών – δηλαδή μέσα από διαδικασίες που έχουν δρομολογηθεί παγκόσμια ήδη από την δεκαετία του 1970 και πλέον μετά την κρίση του 2008 συντελούνται και στην Ευρώπη με προνομιακό πεδίο εφαρμογής το ελληνικό «πείραμα».

Το τέλος της ελληνικής κοινωνίας ως συντεταγμένου έθνους-κράτους και γενικότερα το λυκόφως των εθνικών κρατών δεν έχει να κάνει με την κατάργηση των συνόρων ή την εξάλειψη των εθνοτικών ή πολιτισμικών συγκρούσεων. Κάθε άλλο! Σήμερα το έθνος-κράτος αποδιαρθρώνεται σε ζώνες οι οποίες αναπαράγουν στο εσωτερικό του όλη την ιεραρχία του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού (από τις ζώνες ανομίας μέχρι θύλακες των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών μητροπόλεων). Σε κάθε εθνικό κράτος σήμερα μαίνεται ο πόλεμος για τις ταυτότητες (εθνοτικές, πολιτισμικές, θρησκευτικές).

* * * *

Καλούμαστε να συζητήσουμε για το εθνικό ζήτημα την εποχή της παγκοσμιοποίησης, και αυτό δεν είναι εφικτό χωρίς να διαυγάσουμε την σχέση έθνους κράτους και εθνότητας, δυο διαφορετικών εννοιών οι οποίες έχουν βέβαια στενή σχέση μεταξύ τους αλλά η ταύτισή τους αποτελεί μείζον, ειδοποιό χαρακτηριστικό του ακροδεξιού λόγου. Έχουμε, λοιπόν, την εθνότητα και το έθνος-κράτος, τον Ελληνισμό και το ελληνικό εθνικό κράτος.

Ο νεότερος Ελληνισμός -όπως και οι περισσότερες εθνότητες που θα αποτελέσουν τον πυρήνα των σύγχρονων ευρωπαϊκών και άλλων εθνικών κρατών- αναδύεται κατά τον ύστερο Μεσαίωνα. Γεννήθηκε μέσα από την σχάση της βυζαντινής αυτοκρατορίας όταν η τελευταία δέχτηκε τα καίρια πλήγματα των Τούρκων και των Φράγκων.

Αποτελεί συνέχεια του Ελληνισμού της κλασικής αρχαιότητας;

Υπάρχει οπωσδήποτε το πολύ σημαντικό στοιχείο της γλωσσικής συνέχειας (η δομή της γλώσσας διαμορφώνει τον τρόπο σκέψης των ομιλητών της, κάθε γλώσσα είναι και ένας τρόπος σκέψης λένε και οι Sapir-Whorf). Από την άλλη, υπάρχει ένα κενό σχεδόν 1.000 ετών κατά την διάρκεια των οποίων υπήρχαν μεν ελληνόφωνοι πληθυσμοί, οι οποίοι όμως δεν θεωρούσαν καθόλου τους εαυτούς τους Έλληνες αλλά Ρωμαίους και υπάγονταν σε μια κρατική τάξη που αντλούσε την καταγωγή της από τον Διοκλητιανό και η οποία διάκειτο εξαιρετικά εχθρικά προς τον πολιτισμό της ανεξάρτητης δημοκρατικής πόλεως.

Το ελληνικό εθνικό κράτος, αντιθέτως, είναι πολύ πιο πρόσφατο κι έχει γεννηθεί μέσα από την Επανάσταση του 1821.

Το εθνικό κράτος γενικότερα είναι το καλύτερο παράδειγμα του γκραμσιανού ολοκληρωμένου κράτους (κράτος = πολιτική κοινωνία + κοινωνία των ιδιωτών), γεννήθηκε από τις νεωτερικές επαναστάσεις (εκείνες της βόρειας και νότιας Αμερικής, τη Γαλλική, την Ελληνική, τις Επαναστάσεις του 1848 κ.ά.) και πήρε την ολοκληρωμένη του μορφή με την ενσωμάτωση στο πολιτικό σώμα και την υπαγωγή στην ηγεμονία της αστικής τάξης των αγροτών και της εργατικής τάξης μέσω της δημόσιας παιδείας, της γενικής στρατιωτικής θητείας, του καθολικού δικαιώματος ψήφου και του κράτους πρόνοιας. Και είναι ακριβώς η παρακμή αυτών των θεσμών που σηματοδοτεί το λυκόφως του έθνους κράτους που ζούμε από την δεκαετία του 1970 και μετά.

* * * *

Εάν και τα σύγχρονα εθνικά κράτη γεννήθηκαν με τις νεωτερικές επαναστάσεις πριν έναν ή δύο αιώνες, η κυοφορία τους ξεκίνησε με την αυγή της νεωτερικότητας, ίσως και από τον ύστερο Μεσαίωνα. Σχετικά, σήμερα είναι διαθέσιμη μια πλούσια βιβλιογραφία στην οποία κατά τη γνώμη μας εξέχουσα θέση έχουν τα έργα του Μπένεντικτ Άντερσον, του Άντονυ Σμιθ και προπάντων οι σημειώσεις του Γκράμσι για το ιταλικό Risorgimento.

Το έθνος-κράτος είναι δημιούργημα της νεωτερικότητας, η εθνοτική και πολιτισμική ποικιλία όμως είναι ειδολογικό γνώρισμα του ανθρώπου. Για δεκάδες χιλιάδες χρόνια εθνότητες, πολιτισμοί, γλώσσες -οι φυλές και οι ομοσπονδίες τους, αργότερα οι πόλεις, τα κράτη και οι αυτοκρατορίες-δημιουργούνται, χάνονται, μετασχηματίζονται, οι λαοί γεννιούνται, διασταυρώνονται, αφομοιώνονται σε άλλους, πεθαίνουν.

Μήπως στις μέρες μας δεν έχουμε μόνο τη σοβαρότατη κρίση του ελληνικού εθνικού κράτους αλλά είναι η ίδια η μακραίωνη ιστορική πορεία του ελληνισμού που φτάνει στο τέλος της;

Όσον αφορά το είδος της σχέσης του έθνους-κράτους με την εθνότητα, είναι κρίσιμη η διάκριση εδαφικό έθνος του πολίτη (παραδείγματα του οποίου είναι οι ΗΠΑ και η Γαλλία όπως γεννιέται μέσα από την Επανάσταση) και εθνοτικό έθνος το οποίο σχηματίζεται με πυρήνα μια κυρίαρχη εθνότητα. Στην Ελλάδα σαν εδαφικό έθνος του πολίτη μπορούν να συνυπάρξουν Έλληνες, Τούρκοι, Πομάκοι, Σλαβόφωνοι κ.ά. Η Ελλάδα σαν «εθνοτικό-εθνικό» κράτος ταυτίζεται με τον Ελληνισμό – οι μειονότητες ή θα αφομοιωθούν ή θα αποκλεισθούν από τον εθνικό κορμό.

Όμως έχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον μια ορισμένη διαλεκτική αυτής της αντίθεσης. Η πολυπολιτισμικότητα στις ΗΠΑ έχει ως αφετηρία τον πολιτισμό των προτεσταντών βορειοευρωπαίων μεταναστών, η γαλλική δημοκρατική κοσμική κουλτούρα βασίζεται στη γαλλική εθνότητα η οποία σχηματίστηκε γύρω από την γαλλική μοναρχία. Με τη σειρά της, μια λαμπρή δημόσια ζωή σε ένα εδαφικό έθνος του πολίτη δημιουργεί ένα κοινό πολιτισμό ο οποίος συνθέτει, διασώζει, αναβαθμίζει τις πιο διαφορετικές εθνοτικές παραδόσεις σε μια διαδικασία πραγματικής «εθνογένεσης». Από την πολυπολιτισμικότητα περνάμε σε έναν ενιαίο «εθνικό» πολιτισμό, ο οποίος με την σειρά του αποτελεί την κοινή βάση για την άνθιση μιας νέας πολιτισμικής διαφορετικότητας.

Το κλειδί εδώ είναι η δύναμη της δημόσιας σφαίρας, ένα ολοζώντανο σώμα πολιτών, δηλαδή ό,τι ακριβώς λείπει από τις σημερινές ευρωπαϊκές κοινοβουλευτικές ολιγαρχίες.

* * * *

Ο Ελληνισμός είναι στενότερος (μειονοτικοί πολίτες) αλλά και ευρύτερος (Ελληνισμός της διασποράς) του ελληνικού εθνικού κράτους, είναι προγενέστερος από αυτό και ίσως συνεχίσει να υπάρχει και μετά το τέλος του. Τον 18ο και τον 19ο αιώνα ο νεότερος Ελληνισμός κέρδισε δεσπόζουσα θέση στην ανατολική Μεσόγειο χωρίς καλά-καλά να έχει το δικό του κράτος. Στη συνέχεια αναδιπλώθηκε στα εθνικά σύνορα υπό την πίεση των αναδυομένων εθνικών κρατών στην περιοχή. Ο Ελληνισμός της κλασικής Ελλάδας μεγαλούργησε οργανωμένος όχι σε ένα κράτος αλλά σε πολλές ανεξάρτητες δημοκρατικές πόλεις. Βέβαια είναι προφανές ότι σήμερα οι τύχες του ελληνικού εθνικού κράτους και του νεώτερου ελληνισμού συνδέονται.

Καταρχάς δεν πρέπει να αποτελέσει το ελληνικό κράτος άγκυρα στο λαιμό του ελληνισμού που προσπαθεί να κολυμπήσει στις φουρτουνιασμένες θάλασσες της παγκοσμιοποίησης.

Το πολιτισμικό δυναμικό του νεώτερου ελληνισμού μπορεί να είναι μια αφετηρία για την πολυπολιτισμική συνύπαρξη, να διασωθεί στον κοινό πολιτισμό μιας -ή πολλών- συνομοσπονδίας δημοκρατικών πόλεων/πολιτειών. Τι αναδεικνύει καλύτερα τον όλο δυναμισμό του νεότερου ελληνισμού: ένα διαρκώς συρρικνούμενο έως τα όρια του προτεκτοράτου «εθνοτικο-εθνικό» κράτος ή η συμμετοχή σε μια ευρύτερη διαδικασία πολιτικού αυτοπροσδιορισμού των λαών της περιοχής; Και ποια είναι αυτή η περιοχή; Η Νότια Ευρώπη; η Μεσόγειος; η Βαλκανική συν τη Μικρά Ασία και τον Καύκασο;

Σήμερα, την εποχή της παγκοσμιοποίησης μαίνονται οι εθνοτικές, πολιτισμικές και θρησκευτικές συγκρούσεις και κατά ένα μεγάλο μέρος τους αφορούν την θέση στις ιεραρχίες του παγκόσμιου καπιταλισμού. Συντελούνται εκτεταμένες εθνοκτονίες, ασύλληπτης έκτασης καταστροφή του γλωσσικού πλούτου της ανθρωπότητας, της πείρας των παραδοσιακών πολιτισμών, ακόμα και εκείνης των αμέσως προηγούμενων γενιών.

Τι σημαίνει να θέτει κανείς το εθνικό ζήτημα μετά το έθνος κράτος;

Ήδη μια ιδέα γι αυτό μας δίνει η Κοπερνίκεια στροφή του Οτσαλάν και οι Ζαπατίστας στο Τσιάπας του Μεξικού. Σε κάθε περίπτωση και σήμερα όπως και παλιά, μια εθνική υπόθεση μπορεί να κερδηθεί μόνο ως μέρος ενός πανανθρώπινου χειραφετητικού σχεδίου ή με την εύνοια των ισχυρών του κόσμου, με τίμημα, όμως, την υποθήκευση της εν λόγω εθνικής υπόθεσης σ’ αυτούς.

* Τάσος Μαντικίδης – Το Βήμα 17/4/2016

Δρόμος της Αριστεράς

Διαβάστε Περισσότερα »

Προς την Σταύρωση ... Ελλάδα 2016

Του Ηλία Αλεξανδρή


Έξι ολόκληρα χρόνια στον δρόμο προς την σταύρωση ...

Μακρύς ο δρόμος και μεγάλος ο Γολγοθάς ...

Κάθε μνημόνιο και εκατοντάδες μέτρα, κάθε "μέτρο" τους μετρά τα μέτρα αυτής της διαδρομής και μας φέρνει πιο κοντά στην σταύρωση.
Αυτή την φορά προς τον Σταυρό δεν προχωρά ο Χριστός. Προχωράμε εσύ, εγώ, εμείς ... ένας ολόκληρος λαός, μια ολόκληρη πατρίδα.

Είναι ο δικός μας Γολγοθάς, η δική μας εβδομάδα των Παθών που κρατά για έξι ολόκληρα χρόνια !

Ένα ολόκληρο πολιτικό σύστημα στον ρόλο του Καϊάφα!

Οι Βουλευτές μας στον ρόλο του Ιούδα !

Το Νομικό μας Σύστημα κι οι δικαστές στον ρόλο του Πόντιου Πιλάτου!

Οι δυνάμεις καταστολής, τα ΜΑΤ , οι ΔΙΑΣ και τα ΥΜΕΤ τους στον ρόλο των Ρωμαίων Στρατιωτών!

Ο βουβός πνευματικός κόσμος και η ντόπια ολιγαρχία στον ρόλο των Γραμματέων και των Φαρισαίων γεμάτοι υποκρισία και φιλαργυρία, σχίζουν τάχα τα ρούχα τους για την καταστροφή της πατρίδας μας.

Και τέλος η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο ΕΜΣ και το ΔΝΤ μαζί με τους κάθε είδους διεθνείς τοκογλύφους παίζουν με άψογη χυδαιότητα, στυγνότητα και βαρβαρότητα τον ρόλο της Αυτοκρατορικής Ρώμης, τον ρόλο του αιμοσταγούς κατακτητή.

Όλοι αυτοί υπερασπίζονται τάχα τον σύγχρονο Θεό τους, το ΕΥΡΩ τους και μας λένε πως κινδυνεύει από όλους εμάς που προτάσουμε την δική μας Βασιλεία όχι των Ουρανών αλλά την πατρίδα μας, την Ελευθερία μας, την Ανεξαρτησία μας, τα δικαιώματα μας, την ανθρωπιά μας ...

Αν δεν το έχεις ήδη καταλάβει η ώρα της Σταύρωσης πλησιάζει, ήδη σου έδωσαν εκατοντάδες βουρδουλιές, σου χουν φορέσει και ...
το ακάνθινο στεφάνι, σου χουν φορτώσει και τον Σταυρό σου, μνημόνια, δανειακές συμβάσεις και συμφωνία με τον ΕΜΣ τα είπανε, και εσύ πορεύεσαι ξυπόλυτος στα χαλίκια με ματωμένα πόδια ενώ γύρω σου, άλλοι σε κλωτσούν και σε βρίζουν από τα κανάλια - ντόπια και ξένα - των ΜΜΕ κι άλλοι σε συμπονούν αλληλέγγυα κάνοντας κάποιες φορές συγκεντρώσεις αλληλεγγύης και συμπαράστασης σε Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Αλλά κανείς δεν σταματά αυτή την διαδρομή, κανείς δεν θα σηκώσει αυτόν τον Σταυρό για εμάς, κανείς δεν θα μας σώσει, αν δεν θελήσουμε να σωθούμε εμείς οι ίδιοι.

Σε λίγο σε βάζουν πάνω στον Σταυρό να σου καρφώσουν και τα καρφιά, διάλυση Ασφαλιστικού, Συντάξεις πείνας, πλήρης κατάργηση κάθε ίχνους Κοινωνικού Κράτους, ξεπούλημα των πάντων στους Ιδιώτες, 4ο Μνημόνιο και ποιος ξέρει ... ίσως και κομμάτιασμα της ίδιας της πατρίδας μας ...

Δεν παίζει ρόλο με ποιο χέρι χτυπά το σφυρί ή σε ποιο χέρι θα καρφωθεί πρώτα το καρφί, δεξιό ή αριστερό. Καρφιά μπαίνουν και θα μπούν δεξιά και αριστερά ! Καρφιά θα μπουν και στα πόδια σου, στο χώμα που πατάς, στον τόπο που αγάπησες και έλεγες με περηφάνεια πατρίδα σου.

Κι όταν θα σε καρφώσουν και πριν σου δώσουν ξύδι και χολή παίρνωντας σου και το δικαίωμα να αυτοπροσδιορίζεσαι όπως εσύ και η Ιστορία σου προστάζουν, θα δεις μέσα σε φρικτούς πόνους να παίζουν στα ζάρια τα ρούχα σου, την δημόσια και ιδιωτική σου περιουσία, στα funds και στους ξένους "επενδυτές" που έρχονται σαν τα κοράκια να μοιραστούν τα υπάρχοντα του νεκρού.

Όμως εδώ δεν μπορείς να περιμένεις από τον Θεό να σε αναστήσει! Δοκίμασες με αναθέσεις και πίστη στους επίγειους θεούς της πολιτικής ψευτιάς να σωθείς ! Και τώρα βρίσκεσαι ήδη μερικά βήματα πριν τον σταυρό. Λίγες μόλις μέρες πριν σου καρφώσουν τα καρφιά.

Δεν υπάρχει λοιπόν άλλος δρόμος για την δική σου ανάσταση! Πρέπει εσύ να σωθείς ! Πρέπει εσύ να γκρεμίσεις τον Ναό τους, να ανατρέψεις δηλαδή αυτό το τυραννικό καθεστώς υποτέλειας που σε έφερε εδώ που βρίσκεσαι !

Να κάνεις την δική σου υπέρβαση !

Εσύ ο απλός άνθρωπος, κι αφού δεν είσαι και δεν είμαι θεός, και οι δυνάμεις του καθενός μας δεν φτάνουν, μόνο όλοι μαζί ενωμένοι μπορούμε να βρούμε αυτές τις δυνάμεις. Γιατί μόνο ένας ενωμένος λαός μπορεί να κάνει θαύματα, μόνο ένας ενωμένος λαός μπορεί να αναστηθεί.

Για αυτό και κάνουν τα πάντα για να είμαστε διχασμένοι, κάνουν τα πάντα για να μην είμαστε λαός, αλλά ξεκομμένα πρόβατα απ' το κοπάδι έτοιμα να γίνουν βορά του κάθε αιμοσταγή νεοαποικιοκράτη, του κάθε άθλιου τοποτηρητή τους.

Όχι συνοδοιπόρε μου στον Γολγοθά ! Από αυτόν τον σταυρό πρέπει εμείς να κατεβούμε, πρέπει εμείς να αναστηθούμε !

Ο Χριστός σταυρώθηκε για να σωθούν όλοι, για να σωθεί ο Άνθρωπος λένε οι Γραφές!

Εμάς όμως μας σταυρώνουν για να σωθούν τα θηρία, οι Τράπεζες τους, τα εργοστάσια με τα όπλα και τα κανόνια τους, για να γεμίσουν τα σεντούκια τους οι σύγχρονοι έμπορες και αργυραμοιβοί στους σύγχρονους Ναούς του Σολωμόντα, τα χρηματιστήρια και τις Τράπεζες τους !

Αυτόν τον σταυρό πρέπει να τον αρνηθείς ! Γιατί η δική σου θυσία δεν σώζει τον άνθρωπο για να τον οδηγήσει στην Βασιλεία των Ουρανών ή τον Παράδεισο, αλλά οδηγεί όλους τους λαούς στην Κόλαση και την Βαρβαρότητα του σύγχρονου χρηματοπιστωτικού Καπιταλισμού !

Καθώς σε σπρώχνουν προς την σταύρωση να θυμάσαι !

Ο δρόμος από την σταύρωση προς την δική μας ανάσταση, γράφει τις λέξεις ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ, ΕΝΟΤΗΤΑ και ΑΓΩΝΑΣ !

Και πρέπει για να μπορέσουμε να αναστηθούμε, να σπρώξουμε σαν την πέτρα του τάφου, την πόρτα του σπιτιού μας για να ανοίξει και να βγούμε ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ξανά στον δρόμο του αγώνα, στον δρόμο για την λευτεριά, την δημοκρατία και την δικαιοσύνη !

Καλή (επ) Ανάσταση και Καλή Λευτεριά !

ta-matia-anoikta

Διαβάστε Περισσότερα »

Τη γλώσσα μου έδωσαν... ανθρώπινη (ΙΙΙ)

Σπύρος Μανουσέλης


Αν η Ψυχογλωσσολογία μελετά, με μεγάλη επιτυχία, τους τρόπους επεξεργασίας της γλώσσας από τον ανθρώπινο νου, το αντικείμενο μελέτης της Νευρογλωσσολογίας είναι οι εγκεφαλικές διεργασίες που εμπλέκονται στην αντίληψη, κατανόηση, απόκτηση και εκφορά του ανθρώπινου λόγου.

Και δεδομένου ότι ο λόγος αποτελεί το ιδιαίτερο και ίσως ειδοποιό χαρακτηριστικό του είδους μας, έχει ενδιαφέρον να παρουσιάσουμε τις πιο πρόσφατες εξελίξεις σε αυτά τα δύο σχετικά νέα πεδία έρευνας.

Οπως θα δούμε στο σημερινό άρθρο, η συνεργασία αυτών των διεπιστημονικών κλάδων οδηγεί σε κάποιες απρόσμενες απαντήσεις στα ερωτήματα που θέσαμε στα δύο προηγούμενα άρθρα μας σχετικά με τη φύση και τη λειτουργία της ανθρώπινης γλώσσας.

Ωστόσο, αυτές οι πολύ ενδιαφέρουσες απαντήσεις θα παραμένουν ελλιπείς όσο δεν θα συνδέονται με το κυρίαρχο εξηγητικό σχήμα όλων ανεξαιρέτως των ζωικών φαινομένων, δηλαδή με τη βιολογική εξέλιξη.

Και όταν η ανθρώπινη γλώσσα δεν εξηγείται με όρους βιολογικής εξέλιξης, τότε καταντά ένα «θαύμα» που προέκυψε είτε από καθαρή τύχη είτε από υπερφυσική δημιουργία.

Από τη στιγμή που ερχόμαστε στον κόσμο διαθέτουμε την ικανότητα να αφομοιώνουμε και να μιλάμε διαφορετικές γλώσσες.

Από νευροβιολογική σκοπιά, αλλά και σε ένα βαθύτερο επίπεδο γλωσσολογικής ανάλυσης, δεν υπάρχουν «ξένες γλώσσες» αλλά διαφορετικές εκδοχές μιας κοινής ανθρώπινης γλώσσας που διαφοροποιήθηκε μέσα από την εξελικτική και ιστορική Βαβέλ του ανθρώπινου γένους

Σήμερα η Γλωσσολογία προσεγγίζει ολοένα και περισσότερο τη Βιολογία, σημειώνοντας μια ριζική ανατροπή του παραδοσιακού τρόπου μελέτης και κατανόησης του ανθρώπινου λόγου (προφορικού, γραπτού ή νοηματικού).

Η προοπτική της διεπιστημονικής κατανόησης των ιδιαίτερων γλωσσικών μας ικανοτήτων είναι πλέον ορατή.


Σύμφωνα με βιβλικό μύθο, μετά τον κατακλυσμό οι απόγονοι του Νώε, δηλαδή οι πρώτοι άνθρωποι, ζούσαν αρμονικά, μιλώντας όλοι μία και μοναδική γλώσσα - προφανώς την εβραϊκή.

Ο εκλεκτός πληθυσμός πολύ σύντομα πολλαπλασιάστηκε χάρη στην αγάπη, τη δύναμη και τη σοφία του Δημιουργού.

Ομως, λόγω της πληθυσμιακής αύξησης, αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν προς τη Μεσοποταμία (στο σημερινό Ιράν, Ιράκ). Κινούμενοι κατά μήκος του Ευφράτη ποταμού έφτασαν στη Χαλδαία, στην ευφορότατη πεδιάδα Σεναάρ, όπου έχτισαν την περιβόητη πόλη Βαβυλώνα.

Εκεί αποφάσισαν να οικοδομήσουν έναν πύργο που θα έφτανε ώς τον ουρανό, ένα μνημείο της επιθυμίας τους για αυθυπέρβαση και άρα της υπέρμετρης αλαζονείας τους.

Οταν ο φιλάνθρωπος Θεός είδε ότι έθεσαν σε εφαρμογή το προκλητικό σχέδιό τους, εξοργίστηκε και επέλεξε να τους τιμωρήσει (ξανά) παραδειγματικά.

Αποφάσισε να κατέβει στη Γη και να επιφέρει σύγχυση στη γλώσσα τους, ώστε να μην κατανοεί ο ένας τη γλώσσα του άλλου («δεύτε και καταβάντες συγχέωμεν αυτών εκεί την γλώσσαν, ίνα μη ακούσωσιν έκαστος την φωνήν του πλησίον», βλ. Γένεσις 11,7).

Ετσι και έγινε. Εκτοτε, οι άνθρωποι διαχωρίστηκαν βίαια σε φυλές οι οποίες, επειδή μιλούσαν διαφορετικές γλώσσες, δεν ήταν πλέον εύκολο να συνεννοηθούν μεταξύ τους.

Οσο για το σχέδιο της ανέγερσης του πύργου της Βαβέλ, έμεινε για την ανθρωπότητα ένα όνειρο απραγματοποίητο και οριστικά απαγορευμένο.

Εξάλλου, η ίδια η εβραϊκή λέξη «Βαβέλ», παράγωγο του ρήματος «babal» που σημαίνει συγχέω, έγινε συνώνυμο της γλωσσικής σύγχυσις («διά τούτο εκλήθη το όνομα αυτής Σύγχυσις, ότι εκεί συνέχεε Κύριος τα χείλη πάσης της γης», βλ. Γένεσις 11,9).

Τα φυσικά όρια της πολυγλωσσίας



Αν ως «πολυγλωσσία» ορίσουμε την ευχέρεια των κοινωνιών, των ομάδων και των ατόμων να χρησιμοποιούν στην καθημερινή ζωή τους περισσότερες από μία γλώσσες (συμπεριλαμβανομένων των τοπικών ιδιωμάτων, των διαλέκτων και των νοηματικών γλωσσών), τότε η πολυγλωσσία έχει μεγάλη κοινωνική-πολιτισμική αξία για τις ανεπτυγμένες κοινωνίες.

Πράγματι, στις μέρες μας το να μιλά κανείς με ευχέρεια μία ή περισσότερες ξένες γλώσσες δεν αποτελεί μόνο προαπαιτούμενο για την εύρεση εργασίας, αλλά επιτρέπει την άμβλυνση των εθνικιστικών προκαταλήψεων και τη μεγαλύτερη κατανόηση αλλότριων κοινωνικο-πολιτισμικών ηθών.

Από πλήθος ψυχογλωσσολογικών μελετών επιβεβαιώνεται ότι τα δίγλωσσα ή τα πολύγλωσσα άτομα επιδεικνύουν συνήθως μεγαλύτερη κοινωνική ανοχή και πολιτισμική ευελιξία.

Αν δεν πρόκειται μόνο για προπαγάνδα επιβεβλημένη από τη μετανεωτερική παγκοσμιοποίηση, τότε πόσες ξένες γλώσσες μπορεί να μάθει πραγματικά ένα άτομο;

Αραγε, υπάρχει κάποιο εγγενές βιοψυχολογικό όριο στην ικανότητα του εγκεφάλου μας για πολυγλωσσία;

Πρωτοποριακές σε αυτό το πεδίο είναι οι μελέτες του Ιταλού γλωσσολόγου Αντρέα Μόρο (Andrea Moro), καθηγητή Γενικής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο της Παβίας και επίσης επισκέπτη καθηγητή στην περίφημη γλωσσολογική σχολή του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης (MIT) και του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ των ΗΠΑ.

Διερευνώντας επί σειρά ετών το φαινόμενο της πολυγλωσσίας, ο Ιταλός γλωσσολόγος υποστηρίζει ότι σήμερα είμαστε σε θέση να καθορίσουμε πόσες γλώσσες μπορεί να αποκτήσει ο ανθρώπινος εγκέφαλος, δηλαδή πόσες γλώσσες μπορεί να αφομοιώνει και να μιλά με ευχέρεια και πόσες από αυτές «σκαλώνουν» σε εγγενή και ανυπέρβλητα μνημονικά-μαθησιακά όρια.

Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο Αντρέα Μόρο φαίνεται πως κατάφερε -συνδυάζοντας γλωσσολογικά πειράματα με τεχνικές απεικόνισης του εγκεφάλου των ομιλητών- να χαράξει τα ακριβή όρια του σύγχρονου βαβελικού εγχειρήματος, δηλαδή τα εγγενή νευροεγκεφαλικά όρια της ανθρώπινης γλωσσομάθειας!

Οι νευρογλωσσολογικές έρευνες του Μόρο εντάσσονται στο ερευνητικό πρόγραμμα της σχολής Τσόμσκι που, μεταξύ άλλων, αναζητά τις βιολογικές προϋποθέσεις της ανθρώπινης γλώσσας.

Οι πιο πρόσφατες μελέτες, μάλιστα, δείχνουν ότι υφίστανται όντως όχι μόνο γενετικοί αλλά και εγκεφαλικοί παράγοντες που καθορίζουν την πανανθρώπινη δομή και τις λειτουργικές προδιαγραφές της καθολικής γραμματικής από την οποία παράγεται η τεράστια γλωσσική ποικιλομορφία των ανθρώπινων γλωσσών.

Πράγματι, από τη νηπιακή ηλικία μέχρι το τέλος της εφηβείας υπάρχει μεγάλη ευκολία στη σχεδόν αυθόρμητη αφομοίωση μιας ή περισσότερων ξένων γλωσσών.

Μετά την ενηλικίωση η πλαστικότητα του εγκεφάλου σταδιακά μειώνεται, ως συνέπεια της εδραίωσης των νευρωνικών κυκλωμάτων που επεξεργάζονται και απομνημονεύουν τις γλωσσικές πληροφορίες, με αποτέλεσμα αυτή η εγγενής ικανότητα προοδευτικά να περιορίζεται.

Ωστόσο, οι ενήλικοι διατηρούν την ικανότητα να μαθαίνουν άγνωστες ξένες γλώσσες ή να τελειοποιούν αυτές που ήδη γνωρίζουν, όμως η νοητική προσπάθεια και η ενέργεια που χρειάζεται να καταβάλουν είναι πολύ μεγαλύτερες.

Σε ό,τι αφορά τώρα την εγγενή προδιάθεση για πολυγλωσσία καθώς και τη σχεδόν αυθόρμητη αφομοίωση και εκμάθηση ξένων γλωσσών κατά τη νηπιακή ηλικία, αυτές εξηγούνται ικανοποιητικά από το γεγονός ότι ακόμη και οι πιο διαφορετικές ανθρώπινες γλώσσες μοιράζονται κάποιες στοιχειώδεις αλλά κοινές γραμματικές ιδιότητες (φωνολογικές, συντακτικές, σημασιολογικές).

Συνεπώς, οι έρευνες του Αντρέα Μόρο ενισχύουν την τσομσκιανή γλωσσολογική άποψη που, όπως είδαμε στα δύο προηγούμενα άρθρα μας, υποστηρίζει ότι ο γλωσσικός μας εγκέφαλος δεν είναι ένας άγραφος μαυροπίνακας (tabula rasa).

Αντίθετα, από τη γέννησή μας διαθέτουμε την ικανότητα να αφομοιώνουμε διαφορετικές γλώσσες: από νευροβιολογική άποψη και σε ένα βαθύτερο επίπεδο γλωσσολογικής ανάλυσης δεν υπάρχουν «ξένες γλώσσες», αλλά διαφορετικές εκδοχές και εκδηλώσεις της κοινής ανθρώπινης γλώσσας που διαφοροποιήθηκε μέσα από την επίπονη εξελικτική και ιδιαίτερη ιστορική Βαβέλ του ανθρώπινου γένους.

Οι «ενσαρκώσεις» του λόγου



Ας υποθέσουμε ότι ακούμε τη φράση «Οι άχρωμες πράσινες ιδέες κοιμούνται μανιασμένα».

Ολοι αντιλαμβανόμαστε ότι πρόκειται για μια πρόταση που στερείται παντελώς νοήματος, μολονότι είναι συντακτικά και γραμματικά ορθή.

Πώς το ξέρουμε; Επειδή, σύμφωνα με τον Τσόμσκι, διαθέτουμε την εγγενή ικανότητα να διακρίνουμε πότε μία πρόταση έχει ή δεν έχει νόημα, ικανότητα την οποία ο Τσόμσκι αποκαλεί «εσωτερική γραμματική».

Αν διαθέτουμε πράγματι μια «εσωτερική γραμματική», τότε αυτή θα πρέπει να βρίσκεται «εγγεγραμμένη» στα νευρωνικά κυκλώματα του εγκεφάλου μας ή, τουλάχιστον, να είναι γενετικά εγγεγραμμένη στο DNA μας.

Ομως, δεν συμφωνούν όλοι με αυτή τη θεωρία του Τσόμσκι.

Αρκετοί γλωσσολόγοι και εξελικτικοί ψυχολόγοι υποστηρίζουν, αντίθετα, ότι η ικανότητά μας να αναγνωρίζουμε τη σημασία των λέξεων ή των προτάσεων οφείλεται στη σταδιακή νοητική επεξεργασία των γλωσσικών εμπειριών μας και στη συσσωρευτική οικοδόμηση μιας «δεξαμενής νοημάτων» που είναι εμπειρικά επιβεβαιωμένα.

Σε αυτή τη μνημονικά αποθηκευμένη δεξαμενή νοημάτων καταφεύγουμε για να αποφασίσουμε αν έχει νόημα η πρόταση που ακούμε ή διαβάζουμε.

Για να ελέγξει ποια από τις δύο απόψεις είναι πιο ορθή, ο Γερμανός νευροψυχολόγος Ν. Πόπελ (D. Poeppel), καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και διευθυντής του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ στη Φρανκφούρτη, έκανε πρόσφατα μερικά πολύ ενδιαφέροντα πειράματα.

Σε μια ομάδα ατόμων, από τα οποία τα μισά είχαν μητρική γλώσσα την αγγλική ενώ τα άλλα μισά την κινεζική, παρουσίαζε τυχαίες ακολουθίες λέξεων ή προτάσεων, ορισμένες από τις οποίες είχαν νόημα ενώ άλλες όχι.

Οι αντιδράσεις του εγκεφάλου αυτών των ατόμων στις λέξεις ή τις προτάσεις καταγράφονταν λεπτομερώς μέσω μαγνητικής εγκεφαλογραφίας (MEG), τεχνική που καταγράφει τα πολύ μικρά μαγνητικά πεδία που γεννά η εγκεφαλική δραστηριότητα, καθώς και μέσω φλοιογραφίας (ECoG), που επιτρέπει τη λεπτομερή καταγραφή και τον εντοπισμό της εγκεφαλικής δραστηριότητας.

Το γεγονός ότι η ομάδα των εθελοντών ήταν δίγλωσση επέτρεπε στους ερευνητές να διακρίνουν τις βαθύτερες γλωσσικές δομές που εμπλέκονται στην κατανόηση των προτάσεων (η συντακτική δομή των φράσεων στα κινεζικά είναι πολύ διαφορετική απ’ ό,τι στα αγγλικά) και επιπλέον να διαπιστώνουν αν υπάρχει ή όχι μια κοινή «εσωτερική γραμματική».

Αναλύοντας τα αποτελέσματα, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τη γλώσσα ακολουθώντας μια αυστηρή ιεραρχία.

Επικεντρώνεται στις λέξεις, κατόπιν σε σειρές λέξεων και τέλος σε προτάσεις και αποφασίζει για την ορθότητά τους με βάση ένα προκαθορισμένο πρότυπο, το οποίο, ως εκ θαύματος, ταυτίζεται με τη γραμματική-συντακτική δομή της γλώσσας.

Για παράδειγμα, ο εγκέφαλος εντοπίζει πρώτα τις μεμονωμένες λέξεις, κατόπιν ελέγχει ποια από αυτές αντιστοιχεί σε έναν φορέα δράσης (υποκείμενο) και ποια σε μια δράση (ρήμα) και εν συνεχεία εξετάζει πώς συσχετίζονται μεταξύ τους αυτές οι γλωσσικές μονάδες κ.ο.κ.

Απ’ ό,τι φαίνεται, λοιπόν, ο εγκέφαλός μας εξετάζει πρώτα αν μια φράση είναι ορθά διατυπωμένη και μετά αν έχει νόημα.

Ετσι, η απαράδεκτη, από γραμματική-συντακτική άποψη, πρόταση «ύπνος μανιασμένα πράσινα άχρωμες» απορρίπτεται αυτομάτως από τον εγκέφαλό μας ως «α-νόητη».

Αντίθετα, η πρόταση «Οι άχρωμες πράσινες ιδέες κοιμούνται μανιασμένα», επειδή από γραμματική-συντακτική άποψη είναι τυπικά σωστή, τον υποχρεώνει να μπει στη διαδικασία αναζήτησης κάποιου νοήματος, μολονότι η ίδια η πρόταση δεν διαθέτει κανένα.

Ομως, δεν είναι μόνο οι συντακτικές δομές αλλά και οι βασικές σημασιολογικές δομές που είναι κοινές σε όλες τις ανθρώπινες γλώσσες.

Η σημασιολογία είναι ο κλάδος της Γλωσσολογίας που μελετά πώς παράγονται οι σημασίες στη γλώσσα και η συμβολή της είναι πολύτιμη προκειμένου να κατανοήσουμε πώς ο νους οργανώνει τις σημασίες και τα νοήματα.

Από την εποχή που ο Πλάτων έγραψε τον διάλογο «Κρατύλος», το απολαυστικό φιλοσοφικό έργο για τη φύση των ονομάτων και της γλώσσας, οι μεγαλύτεροι στοχαστές επιχείρησαν να λύσουν το δυσεπίλυτο αίνιγμα αν η σημασία των λέξεων είναι προϊόν κοινωνικής σύμβασης και άρα αυθαίρετη ή αν, αντίθετα, αντανακλά την πραγματική φύση των πραγμάτων.

Σύμφωνα με μια πολύ πρόσφατη γλωσσολογική μελέτη, οι σημασίες των λέξεων οργανώνονται σε ορισμένες δομές αυστηρά προκαθορισμένες και κοινές σε όλες τις γλώσσες.

Μάλιστα, απ’ ό,τι φαίνεται, αυτές οι κοινές σημασιολογικές δομές είναι ανεξάρτητες από την ιδιαίτερη πολιτισμική ιστορία και τον γεωγραφικό εντοπισμό ή το ιδιαίτερο γλωσσικό περιβάλλον.

Εξαρτώνται μόνο από τον τρόπο που ο ανθρώπινος νους οργανώνει τις σημασίες των λέξεων! Αυτή η εκπληκτική ανακάλυψη δημοσιεύτηκε πριν από δύο μήνες στο εγκυρότατο «Proceeding of the National Academy of Sciences» και είναι το προϊόν της συνεργασίας γλωσσολόγων από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και από το Santa Fe Institute του Νέου Μεξικού.

Σε αυτήν την έρευνα ο γλωσσολόγος Hyein Youn και οι συνεργάτες του μελέτησαν 81 διαφορετικές ανθρώπινες γλώσσες, οι οποίες θεωρούνται αντιπροσωπευτικές των διαφορετικών πολιτισμικών και γεωγραφικών περιοχών από τις οποίες προέρχονται.

Ειδικότερα επικεντρώθηκαν σε πολύσημες λέξεις, λέξεις δηλαδή που σε μία γλώσσα χρησιμοποιούνται για να εκφράσουν μια σειρά από διαφορετικές σημασίες, π.χ. η λέξη «καθαρός» μπορεί να σημαίνει ταυτοχρόνως «σαφής», «καθαρός» ή «αγνός».

Μια πολύσημη λέξη σε κάποια γλώσσα μπορεί να εκφράζει διαφορετικές σημασίες, ενώ σε μια άλλη γλώσσα η ίδια σημασία αποδίδεται με μια σειρά από λέξεις.

Μελετώντας συγκριτικά τη συχνότητα με την οποία δύο διαφορετικές σημασίες αντιστοιχούν σε μία λέξη από ένα μεγάλο δείγμα γλωσσών, ο Youn κατάφερε να μετρήσει τη σημασιολογική ομοιότητα που υπάρχει ανάμεσα σε αυτές τις τόσο διαφορετικές -γεωγραφικά και πολιτισμικά- γλώσσες.

Η υψηλή συχνότητα εμφάνισης τέτοιων πολύσημων λέξεων επιβεβαιώνει την υπόθεση ότι αυτές οι ομοιότητες δεν είναι τυχαίες αλλά οφείλονται σε μια σημασιολογική και γνωσιακή δομή που είναι κοινή σε όλες τις γλώσσες!

Το ταμπού της καταγωγής



Το ότι η ανθρώπινη γλώσσα είναι ένα μοναδικό βιολογικό-κοινωνικό φαινόμενο είναι κάτι που το αποδέχονται όλες οι σημερινές επιστημονικές θεωρίες.

Οσο για το πώς προέκυψε και από πού προέρχεται, αυτό παραμένει ένα δυσεπίλυτο αίνιγμα και, εν πολλοίς, ένα επιστημολογικό ταμπού.

Παρά την απουσία έγκυρων απαντήσεων, αρκετοί σύγχρονοι γλωσσολόγοι, όπως ο Νόαμ Τσόμσκι και ο Αντρέα Μόρο, αποκλείουν το ενδεχόμενο να υπήρξαν -τόσο σε φυλογενετικό όσο και σε οντογενετικό επίπεδο- εξελικτικοί πρόδρομοι του ανθρώπινου λόγου.

«Είναι εύλογο το ότι αποκλείουμε το ενδεχόμενο να αναπτύχθηκε η γλώσσα από εξελικτικές πιέσεις που σχετίζονται με την επικοινωνία, διαφορετικά ακόμη και οι μεγάλοι πίθηκοι ή άλλα είδη ζώων θα έπρεπε να διαθέτουν μια γλώσσα παρόμοια με τη δική μας!» υποστηρίζει ο Μόρο.

Στο κρίσιμο θέμα της εξέλιξης της γλώσσας, οι απόψεις του Μόρο ταυτίζονται με αυτές του «πνευματικού του πατέρα», του Τσόμσκι, αφού υποστηρίζει ότι η εμφάνιση της ανθρώπινου λόγου πρέπει να θεωρείται ένα εξελικτικό άλμα, το οποίο δεν μπορεί να προέκυψε από μακροχρόνιες και σταδιακές εξελικτικές διεργασίες, αφού οι βασικές γραμματικές και συντακτικές δομές της γλώσσας είτε υπάρχουν είτε δεν υπάρχουν καθόλου.

Σύμφωνα με τον Μόρο, «η δομή της γλώσσας δεν υπόκειται στους βιολογικούς νόμους που δημιούργησαν τη νευροβιολογική δομή για την έκφρασή της: τον εγκέφαλο».

Εξάλλου, όπως ισχυρίζεται, η γλώσσα δεν είναι το μοναδικό ανθρώπινο χαρακτηριστικό. Εκτός από τον λόγο, τα μαθηματικά και η μουσική είναι οι αποκλειστικά ανθρώπινες ικανότητες που μας διαφοροποιούν από όλα τα άλλα έμβια όντα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Τη γλώσσα μου έδωσαν... ανθρώπινη (ΙΙ)
Τη γλώσσα μου έδωσαν... ανθρώπινη

ΕΦ-ΣΥΝ

Διαβάστε Περισσότερα »

Σε Αιγαίο μετατρέπεται ολόκληρη η Μεσόγειος

Του Σπύρου Παναγιώτου


Νέα φάση εκβιασμών και αδιεξόδων στο προσφυγικό


Στην τελευταία συζήτηση των πολιτικών αρχηγών στη Βουλή ο πρωθυπουργός Α. Τσίπρας εμφανίστηκε ιδιαίτερα ικανοποιημένος, γιατί με «υπομονή» και «συνεργασία» με την Ε.Ε. οι προσφυγικές ροές στο Αιγαίο έχουν μειωθεί σημαντικά μετά την εφαρμογή της συμφωνία Ε.Ε.- Τουρκίας.

Είναι θλιβερό που αυτή η δήλωση έγινε ενώ είχαν ήδη αρχίσει να επαληθεύονται οι πληροφορίες για ένα νέο πολύνεκρο ναυάγιο με 500 αγνοούμενους στα ανοιχτά της Λιβύης. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, αφού «διέσωσε» την τιμή και τις αξίες της Ευρώπης, τώρα μαζί με όλους τους Ευρωπαίους αρχηγούς σιωπά, καθώς νομίζει ότι η ζώνη του θανάτου απομακρύνεται από τη χώρα. Σιωπά μπροστά στα νέα σχέδια, με πρόταση της Ιταλίας αυτήν τη φορά, να οργανωθεί νέα «δυτική σταυροφορία» για να αποτελειώσει ό,τι έχει απομείνει στην έρημη Λιβύη.

Βλέπετε, ο διορισμένος πρωθυπουργός δεν έχει στην πραγματικότητα κανέναν έλεγχο στη χώρα του ώστε να καταστεί δυνατή μια συμφωνία αντίστοιχη με εκείνη της Τουρκίας ώστε να συγκρατηθούν οι μετακινήσεις προσφύγων που αναζητούν νέες διαδρομές σωτηρίας. Σιωπά ακόμα και μπροστά στα σενάρια για Ευρωπαϊκό Ομόλογο για την Αφρική που ανοίγει νέους ορίζοντες κερδοφορίας για όσους με την πολιτική τους κατέστρεψαν και καταστρέφουν οικονομικά και κοινωνικά χώρες της Μ. Ανατολής και της Β. Αφρικής.

Θα αναθέσει, βέβαια, ο Έλληνας πρωθυπουργός στο «κόμμα», ίσως και στην εσωκομματική «αντιπολίτευση», το βάρος της καταγγελίας των πολέμων, ώστε αυτός με «υπομονή» να συνεχίσει να ασκεί «υψηλή πολιτική» με τους εταίρους για την «υπεράσπιση του ανθρωπισμού» κ.λπ. Την ίδια στιγμή, θα παραχωρεί τη Σούδα περισσότερο αναβαθμισμένη, ως ορμητήριο και βάση ανεφοδιασμού των ΗΠΑ και ΝΑΤΟ, θα σχεδιάζει νέες βάσεις στην Κάρπαθο, θα μετατρέπει τη χώρα σε χώρο εγκλεισμού προσφύγων και αποθήκης ψυχών.

Έτσι, αφού «έσωσαν» τη χώρα από τα μνημόνια, αφού «σώζει» και την Ευρώπη από την αξιακή της οπισθοδρόμηση, νομίζει ότι θα διασωθεί η «προοδευτική διακυβέρνηση» με την πολιτική του «ναι σε όλα» προς τους δυτικούς εταίρους. Το χειρότερο είναι ότι ακόμα κάποιοι το πιστεύουν. Ας είναι.

Κυβερνητική υποκρισία και άγνοια κινδύνων


Δεν είναι μόνο η υποκρισία που καθιστά την κυβέρνηση και όλους τους «πρωταγωνιστές» του μεταλλαγμένου ΣΥΡΙΖΑ επικίνδυνους. Είναι και η ψευδαίσθηση που οι ίδιοι έχουν ή καλλιεργούν συστηματικά, ίδιο το κακό, ότι κυβερνούν και τα καταφέρνουν.

Αποτελεί παράδοση αυτή η κυβέρνηση να παρουσιάζει σαν νίκες τα όλο και ασφυκτικότερα αδιέξοδα που συσσωρεύονται. Πανηγυρίζει λοιπόν ο Έλληνας πρωθυπουργός, μαζί με την υπόλοιπη Ευρώπη, για τα θετικά αποτελέσματα της συμφωνίας για το Αιγαίο.

Δεν άκουσε, άραγε, τις προκλητικές δηλώσεις του Τούρκου πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούντογλου, που μιλώντας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης ανέφερε ότι «Η Τουρκία είναι σοβαρός συνομιλητής. Κάνει όσα υποσχέθηκε και δεν θα επιτρέψει καμία παραχώρηση στην εφαρμογή όσων της έταξαν», απειλώντας ευθέως ότι η Άγκυρα δεν θα συνεχίσει να τηρεί τη συμφωνία αν οι Ευρωπαίοι δεν απελευθερώσουν άμεσα τη διακίνηση Τούρκων πολιτών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Δεν άκουσε τις πιο προκλητικές δηλώσεις του «σουλτάνου» Ερντογάν, που προειδοποίησε, με αφορμή το ίδιο το θέμα, ότι «Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται περισσότερο την Τουρκία απ’ όσο η Τουρκία την Ευρωπαϊκή Ενωση», προϊδεάζοντας για τα μελλούμενα.

Δεν άκουσε ούτε την ψύχραιμη απάντηση του Ζ.Κ. Γιουνκέρ, που υποστήριξε ότι η Άγκυρα πρέπει να ανταποκριθεί σε όλα τα προαπαιτούμενα της συμφωνίας προκειμένου να πετύχει την κατάργηση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες, τονίζοντας με έμφαση ότι τα σχετικά κριτήρια «δεν πρόκειται να μετριαστούν».

Τι σημαίνουν όλα αυτά;


1ο. Οι ιθύνοντες της Ευρώπης, έχοντας εξασφαλίσει μέσω των κλειστών συνόρων την ησυχία τους, δεν δίνουν δεκάρα για το αν θα τηρήσει ή όχι η Τουρκία τη συμφωνία. Δεν δίνουν δεκάρα αν θα υπάρξουν δυο-τρεις ή περισσότερες Ειδομένες στην Ελλάδα. Το πολύ-πολύ να αναλάβουν το «βάρος» της ανθρωπιστικής βοήθειας στα θύματα της πολιτικής τους, Έλληνες και μετανάστες. Η «ψύχραιμη απάντηση» του Γιουνκέρ δεν ήταν τίποτα περισσότερο από ευθεία υποστήριξη της αντίθεσης όλων των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων να μην αναγνωριστεί το καθεστώς της ελεύθερης βίζας για τους Τούρκους πολίτες.

2ο. Η τουρκική διπλωματία τα γνωρίζει όλα αυτά. Δεν παραπλανήθηκε από τη συμφωνία του περασμένου μήνα ώστε να «εκπλαγεί» με τη δήθεν αθέτηση των όρων της, ούτε έγινε ξαφνικά «καλό παιδί». Περιόρισε προσωρινά τις ανθρώπινες ροές για να το χρησιμοποιήσει ως επιχείρημα και ως άλλοθι υπέρ της, μπροστά στο δεύτερο γύρο εκβιασμών που θα ξεκινήσει με την «απελευθέρωση» ενός νέου κύματος μετανάστευσης. Σε αυτόν το «νέο γύρο», τίποτα δεν αποκλείει να χρησιμοποιηθεί ταυτόχρονα και ο διάδρομος του Αιγαίου και εκείνος της Β. Αφρικής προς Ιταλία ή Μάλτα.

3ο. Ούτε τα 6 δισ. ίσως, ούτε η έκδοση βίζας, ήταν το κύριο και πραγματικό ζητούμενο των τουρκικών εκβιασμών με όπλο τους πρόσφυγες και μετανάστες. Είναι φανερό με όσα έχουν συντελεστεί το τελευταίο δίμηνο ότι η Τουρκία έχει καταφέρει να «γκριζάρει» τα θαλάσσια σύνορα στο μισό Αιγαίο, να παραβιάζει προκλητικά το διεθνές δίκαιο και τις συμβάσεις στα θαλάσσια και εναέρια σύνορα με την Ελλάδα, να εξασφαλίσει εκκωφαντική σιωπή από τους «συμμάχους» που καταγράφουν τις καθημερινές αερομαχίες στο «Αιγαίο», να έχει στο πλευρό της τη δυτική συμμαχία στα σχέδια διάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Δεν είναι λίγα όσα έχει καταφέρει η τουρκική διπλωματία μέχρι τώρα, χωρίς ούτε στιγμή να παύει να απαιτεί περισσότερα.

Από την άλλη πλευρά του Αιγαίου, πανηγύρια, εφησυχασμοί μαζί με εμπιστοσύνη και γονυκλισίες προ τη Δύση. Τίποτα πρωτότυπο για τον αστικό πολιτικό κόσμο. Τίποτα πρωτότυπο για τη διεθνιστική και κοσμοπολίτικη Αριστερά που φαντασιώνεται «μικρούς και μεγάλους ιμπεριαλισμούς» να ανταγωνίζονται στην περιοχή.

Δυστυχώς, για τους πολλούς, τους καθημερινούς ανθρώπους, δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού. Όσο η κοινωνική καταστροφή και οι κίνδυνοι για την υπόσταση της ίδιας της χώρας συναντιούνται, δεν υπάρχουν περιθώρια για ήσυχες συνειδήσεις.

Αναβαθμίζεται η ΝΑΤΟϊκή Αρμάδα


Μπορεί η Άγκυρα να έχει καταστήσει ανενεργή τη ΝΑΤΟϊκή αρμάδα στο Αιγαίο, μπλοκάροντας τη «δράση» της σε μια μικρή περιοχή, η παρουσία όμως των ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων δεν είναι καθόλου δευτερεύουσας σημασίας. Ήδη οι ΗΠΑ δηλώνουν προθυμία να ενισχύσουν με δικές τους δυνάμεις το στόλο που έχει ήδη αναπτυχθεί. Η γειτνίαση με τη Συρία και η παρουσία τους δίπλα ακριβώς στους Ρώσους που δραστηριοποιούνται στη Συρία και διαπλέουν το Αιγαίο έχει τεράστια σημασία.

Η μετατόπιση των οδών διακίνησης προσφυγικών από τη Β. Αφρική επιτρέπει τη διεύρυνση του χώρου ευθύνης των ΝΑΤΟϊκών. Ήδη ο Γ.Γ. του ΝΑΤΟ Γ. Στόλτενμπεργκ, μιλώντας στο Συμβούλιο των Υπουργών Άμυνας των κρατών – μελών της Ε.Ε., ανέφερε ότι στόχος της συμμαχίας είναι η διασύνδεση των δυνάμεών τους από τα στενά της Σικελίας μέχρι και τα νότια της Κρήτης και το Αιγαίο στα βορειότερα, με επίσημο στόχο την απώθηση των προσφυγικών ροών από Ασία και Αφρική.

Όλο και πιο πολύ η χώρα εμπλέκεται σε ένα ακήρυκτο πόλεμο που φέρνει πιο κοντά τη γενικευμένη αποσταθεροποίηση της Α. Μεσογείου.

Δρόμος της Αριστεράς

Διαβάστε Περισσότερα »

Εισητήρια για την Κόλαση

Του Όττο


Η ζωή μας κάνει κύκλους.

Το ξέρω, δεν προσθέτω κάτι το πρωτότυπο στην παγκόσμια λογοτεχνία με τούτη τη δήλωση. Μα σε πείσμα του τρεχάτου δυτικού πολιτισμού, που βλέπει τον κόσμο σαν έναν πολυσύχναστο τετράπλατο αυτοκινητόδρομο ή μια βιομηχανική ταινία μεταφοράς που ταξιδεύει με ιλιγγιώδη ταχύτητα προς το λαμπρό και θαυμαστό μέλλον του Γενναίου Καινούριου Κόσμου, κόντρα στον αδηφάγο καταναλωτισμό που καταβροχθίζει τον πλανήτη στο διάβα του, αφήνοντας πίσω μια συνεχή γραμμή από περιττώματα, σαν κωμικοτραγικός Γιόρμουνγκαντ σε μια υστερική παρωδία σκανδιναβικού Ράγκναροκ, τα ψήγματα του παλιού κόσμου που ακόμα βαστούνε, συνεχίζουν επίμονα ν’ αναπαριστούν τον πανδαμάτορα Κρόνο σαν έναν αέναο κύκλο, που καταπίνει διαρκώς την ουρά του.

Η αλληλουχία των εποχών –όσο κι αν η αγέρωχη τεχνολογική μας ανάπτυξη την έχει βαρύτατα διαταράξει–, οι γιορτές, τα έθιμα και τα στερεοτυπικά δρώμενα, παραμένουν να επιδαψιλεύουν στους ανθρώπους μια ανακουφιστική αίσθηση συνέχειας, συνέπειας, σταθερότητας και –επιτέλους– ραχατλίδικης βραδύτητας, η βαθύτατη σαγήνη της ανατολίτικης κοσμοθέασης.

Έτσι, όπως η Ιστορία αναμασά τη φαρσοκωμωδία της, καθώς οι σημαδιακές χρονιάρες μέρες έρχονται και ξανάρχονται, αφήνοντας την ψευδαίσθηση ότι θα ‘σαι εδώ να τις ξαναδείς «και του χρόνου», ανασκαλεύουν τη μνήμη και συδαυλίζουν παράξενες θύμησες, που για καιρό νόμιζες πως τις είχες οριστικά απωθήσει.

Μεγάλη Παρασκευή 2016. Οι άθεοι τούτης της χώρας αποφάσισαν να προβούν σ’ εκδηλώσεις γαστριμαργικού ακτιβισμού, προκαλώντας κατάφωρα το χριστεπώνυμον πλήρωμα, που –μεταξύ μας τώρα– δεν θέλει και πολύ για να ζοχαδιαστεί και να πιάσει να κατεβάζει καντήλια στα κεφάλια των απίστων, με όλον τον σεβασμό στο πνεύμα των άγιων τούτων ημερών φυσικά. Κι η μηχανή του χρόνου που σοβεί μες στην κεφάλα μου μ’ αρπάζει απ’ το μανίκι και με σέρνει σε ανελέητα μονοπάτια…

Μεγάλη Παρασκευή 1993. Υπηρετούσα στην Πολεμική Αεροπορία. Δεν είχα καλά καλά κλείσει δυο βδομάδες που ‘χα πατήσει το ποδάρι μου στο Καστέλι Πεδιάδος Ηρακλείου, σ’ ένα αεροδρόμιο που ‘χανε χτίσει οι ντόπιοι, υπό τον βούρδουλα των ναζήδων στην Κατοχή – πάντοτε οι Γερμανοί υπήρξανε φίλοι μας κι έφερναν την ανάπτυξη σε τούτονε τον τόπο. Νέος στον στρατό, σα να λέμε Έλληνας πρωθυπουργός στο γιούρογκρουπ, έσχατος των τελευταίων.

Πιστή στις πατροπαράδοτες αξίες, μετά τιμής και δόξης, η Πολεμική Αεροπορία διέθετε τιμητικό άγημα στην εκκλησία, να περιστοιχίζει τον επιτάφιο στην πλέον κατανυκτική στιγμή της Ορθοδοξίας. Αγγαρεία πα’ να πει. Εξυπακούεται πως ήμουνα πρώτος στη λίστα της… εθελοντικής συμμετοχής στο θείον δράμα. Το δέχτηκα αγόγγυστα, καθότι ο γογγυσμός αποτελεί βαρύτατο αμάρτημα για την Εκκλησία, άσε που δεν προσφέρει και καμία λύτρωση, όσον αφορά το στρατιωτικό γίγνεσθαι.

Σαν άλλος προφήτης Μπράιαν των Μόντι Πάιθον, αποφάσισα κι εγώ να δω τη φωτεινή πλευρά των πραγμάτων. Πάσχα στο χωριό, μάλιστα στη λεβεντογέννα Κρήτη, παράδοση, φολκλόρ, κοντολογίς μπερεκέτια, είπα μέσα μου. «Άλλοι πληρώνουν αδρά βρε αχάριστε, έχεις και μούτρα να διαμαρτύρεσαι;» με νουθέτησα.

Έτσι, φόρεσα τη γαλαζοπράσινη στολή παραλλαγής της ένδοξης αεροπορίας μας, γυάλισα τ’ άρβυλα με παλιομοδίτικη αλοιφή Κάμελ, έστρωσα τον γαλανό μπερέ σε στυλ «στραβά το καπελάκι μου», πήρα κι ένα άσφαιρο όπλο που μου δώσανε και μαζί με άλλους τρεις ταλαίπωρους κινήσαμε νωρίς νωρίς για την εκκλησιά.

Ο επιτάφιος στολισμένος από τα χτες, βαρυφορτωμένος με καραβιές ολάκερες από λούλουδα, μια πανδαισία χρωμάτων, με άρωμα κηδείας. «Εντάξει, το ξόδι του Θεού τους γιορτάζουνε οι άνθρωποι, δικαιολογείται μια γερή δόση υπερβολής» εκλογίκευσα. «Πρόκειται για τα βακχικά Ανθεστήρια κατά βάθος» προσπάθησα να παραμυθιαστώ, καμώνοντας πως συμμετέχω κι εγώ ο ασεβής σ’ ένα αρχαίο δρώμενο. Η ανάγκη φιλοτιμία, ένα καλό δεκανίκι για κάθε στριμόκωλη περίσταση.

Οι άλλοι τρεις, πιότερο πεζοί απ’ του λόγου μου, διασκέδαζαν την ταλαιπωρία που μας περίμενε, χαλβαδιάζοντας τις «γκομενίτσες» που άρχισαν σιγά σιγά να καταφτάνουν, μυρωδάτες και δροσάτες, τουλάχιστον στη φαντασία των στερημένων φαντάρων.

Καθώς έπεφτε το σούρουπο, ολάκερο το χωριό άρχισε να συρρέει. Η εκκλησιά κατάμεστη από κόσμο. Γιορτοντυμένοι χωριανοί, χρυσοξόμπλιαστες κυράδες, κομψευόμενες κόρες και βαριεστημένα κοπέλια, ένα όργιο μικροαστικής εκζήτησης, μια κόλαση επαρχιώτικης κακογουστιάς που σχεδόν μου ‘φερνε αναγούλα.

Ο παπάς, θαρρείς ντίβα επιθεώρησης σε προεκλογική περίοδο, έδινε τα ρέστα του από τραγουδιστικής απόψεως – πότε άλλοτε θα γνώριζε τέτοιες πιένες; Η χορωδία θα μπορούσε να σκοτώσει εκ γενετής κουφό με τα φάλτσα της, μα όλοι είχανε ύφος αρχαίου χορού στην Επίδαυρο, σοβαρό και αυτάρεσκο.

Κανείς δεν μας έδινε την παραμικρή σημασία, λες και δεν υπήρχαμε. Κρίμα οι έρμοι συνάδελφοι, που φαντασιώνονταν κορτάρισμα γιορτιάτικο· δεν είχανε καμιά τύχη. Είπα πως ήτανε η θρησκευτική κατάνυξη που έκανε όλον τον κόσμο να προσηλώνεται στο άγιο κιβούρι απερίσπαστος, όμως –φευ– μάλλον ήμουν υπερβολικά ρομαντικός.

Παρότι το καθήκον με καλούσε να παριστάνω τον ακοίμητο φρουρό του συμβολικού θείου πτώματος, ευθυτενής και με τη ματιά στυλωμένη στον τρούλο με την υπερβατική πατρική φιγούρα που επιτηρούσε βλοσυρά τ’ ανθρώπινα, άρχισα δειλά δειλά να περιεργάζομαι το αδιάφορο πλήθος που μ’ έζωνε ασφυκτικά.

Πλάγιες ματιές σπιθοβολούσαν ολοτρόγυρα, με ταχύτητα που θα έκανε τα σωματίδια του μεγάλου επιταχυντή του CERN να κρυφτούν από ντροπή στο σαλιγκαρίσιο καβούκι τους.

Και ιδού το μέγα θάμα: Όλα τα στόματα σφαλιστά κι όμως η εκκλησιά πνιγότανε στους ψιθύρους. Σχόλια, επικρίσεις, συγκρίσεις ενδυματολογικών κακουργημάτων που θα έκαναν Ιταλό μόδιστρο να ζωστεί μ’ εκρηκτικά και να κράξει «Αλάχου Άκμπαρ», ποια φορούσε το ίδιο φόρεμα με πέρυσι, ποιανού το κουστούμι ήτανε φθαρμένο στα μπατζάκια (η φτώχια βλέπεις ήτανε ανέκαθεν ντροπής πράμα), ποια έβαλε κιλά, ποιανού μεγάλωσε η καμπούρα, ένα χωριό εγγαστρίμυθων κουσελιάρηδων, που μουρμούριζαν πιο γρήγορα κι απ’ τον ίσκιο τους.

Όμως δεν έφταναν αυτά. Κάθε κυρά που έμπαινε στην εκκλησιά, θεωρούσε καθήκον της να παραστήσει τη μυροφόρα. Πλησίαζαν, όσο τις επέτρεπε το στριμωγμένο πλήθος, και με ύφος οσίας Φανουρίας έβγαζαν απ’ τις τσάντες τους μπουκάλια με κάθε λογής πατσουλιά, ακριβά ως επί το πλείστον – μη μας πάρουνε στο χωριό και για τίποτις πιρπιτσόλια. Όλη η Γαλλική αρωματοποιία παρέλασε μπροστά απ’ τα ανύποπτα ρουθούνια μας, μέχρι που τα πνεμόνια μας τιγκάρισαν μ’ ένα κακόβουλο οσφρητικό συνονθύλευμα που σ’ έκανε ν’ αναπολείς με νοσταλγία την ευωδιά στρατιωτικού κοιτώνα, μετά από πορεία δεκαπέντε χιλιομέτρων.

Μα το πραγματικό μαρτύριο δεν είχε αρχίσει ακόμα…

Καθώς η λειτουργιά προχώραγε, παρατήρησα μια ένταση να διαχέεται στο χριστεπώνυμο πλήρωμα. Τελικά ήρθε η ώρα του προσκυνήματος του επιτάφιου κι άρχισαν τα πράματα να σκουραίνουν επικίνδυνα. Κείνη την ώρα κάθε πρόσχημα, κάθε κοινωνική σύμβαση, κάθε επίφαση σεβασμού και καλοσύνης κατέρρευσαν βάναυσα. Όχι μονάχα ήθελαν όλοι τους ανεξαιρέτως να προσκυνήσουν αλλά άπαντες απαιτούσαν να προσκυνήσουν πρώτοι και καλύτεροι. Έγινε το σώσε.

Σπρωξίδι ανελέητο, πατείς με πατώ σε, ζέστα, ιδρώτας, απλυσιά, νέφη βαρέων μυρωδικών κι όλα αυτά με μια απίστευτη αγριότητα στο βλέμμα, κείνη του μαζανθρώπου που ποθεί να ξεχωρίσει απ’ την αγέλη, που διατηρεί την ψευδαίσθηση πως είναι ανώτερος απ’ τους όμοιούς του, σαν εξαγριωμένο πλήθος καταναλωτών που εφορμά σε πολυκατάστημα, μέρα προσφορών κι εκπτώσεων.

Εμείς δεν υπήρχαμε. Φαίνεται πως μας εκλάμβαναν ως ξυλόγλυπτα διακοσμητικά. Η αγκωνιά, η κλωτσιά και το ξενύχιασμα πήγανε σύννεφο. Μας τραβούσανε τη στολή, μας αρπάζανε τα όπλα που ‘χαμε παρά πόδα – πόσο ευχήθηκα να είχα έναν γεμιστήρα σφαίρες κείνο το βράδυ. Κι από πάνω, όποτε κάποιος απ’ αυτούς συνειδητοποιούσε ότι αυτό το πράμα το δίποδο που τραβολογούσε και τσαλαπατούσε ήταν άνθρωπος, ή κάτι ζωντανό τέλος πάντων, σε κοιτούσε αδερφέ μου με μια παραλοϊσμένη εχθρότητα, λες και του ‘χες κλέψει του παππού του τ’ κατσικομούλαρα. Τους εμποδίζαμε βλέπεις, να πάρουνε θέση.

Σέρνονταν γονυπετείς κάτω απ’ το θείο κιβούρι, με μια προσήλωση σχεδόν νεκροφιλική, τόσο ταπεινοί τώρα, όσο θρασείς προηγούμενα. Μαθημένος ο ραγιάς στα τέσσερα, δεν έπρεπε να μου κάνει εντύπωση…

Έπειτα ξεκίνησε η λιτανεία. Πήραμε το κιβούρι στους ώμους, σαν τεθλιμμένοι συγγενείς, κι αρχίσαμε να το περιφέρουμε τριγύρα στο χωριό. Μα ο Γολγοθάς μας δεν έμελλε να ολοκληρωθεί σύντομα. Άμα ο παπάς περνούσε μπροστά από κάνα σπίτι σημαίνοντος στελέχους της κοινότητας, δίχως να σταθεί και να ψάλει ειδικά για την αφεντιά του λεγάμενου και για το σπίτι του, την οικογένειά του, τα χωράφια του και τον γάιδαρό του, μπορεί και να γινότανε καμιά βεντέτα στο χωριό. Όσα σπίτια τα προσπεράσαμε, κατάλαβα πως ανήκανε στην πλέμπα – κάθε κοινότητα έχει και τους φουκαράδες της. Ευτυχώς δεν ήτανε πολύ μεγάλο το χωριό.

Κατά τις δέκα μισή τελικά ξεμπερδέψαμε. Καταρρακωμένος, μελανιασμένος και ξενυχιασμένος, πήρα τα πόδια μου και κίνησα για τον στρατώνα. Έμενα μακριά απ’ τους υπόλοιπους, όχι στο κυρίως στρατόπεδο, αλλά μες στο εγκαταλειμμένο αεροδρόμιο, που παρ’ όλα αυτά έπρεπε να φυλάμε λες και φιλοξενούσε F-16 του κουτιού. Το μόνο που μ’ ένοιαζε ήτανε να βγάλω τ’ άρβυλα και να κάνω ένα ζεστό ποδόλουτρο κι ύστερα να φάω και να την πέσω πια για ύπνο. Πού τέτοια τύχη…

Εκεί στο θάλαμο με περίμενε ο παλιός, ειδικότητα μετεωρολόγος, που έκανε είχε βραδινή υπηρεσία. Ένας στρουμπουλός και μαλθακός τύπος που, παρότι ήμασταν συνομήλικοι, έπαιρνε πατρικό ύφος κάθε που μ’ έβλεπε. Τον είδα μπουρινιασμένο.

«Τι τρέχει Γιώργη;» τον ρώτησα μόλις μπήκα.

«Τι να τρέχει ρε νέος, την αεροπορία μου μέσα, έχω λυσσάξει στην πείνα» μου ‘κανε αγανακτισμένος.

«Γιατί δεν φέρανε φαγητό απόψε;» απόρησα εγώ.

«Φέρανε, αλλά δεν τρώγεται το… τιμημένο» ξέσπασε κείνος «άντε και δεν μπορώ να βρίσω μέρα που ‘ναι». Μου ‘δειξε τα σαν κουβάδες δοχεία, με τα οποία μας φέρνανε το φαΐ, μετά βδελυγμίας.

Κοίταξα μέσα. Βραστές πατάτες με το φλούδι και ξερό ψωμί. Υποχρεωτική νηστεία ρε, εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε. «Όχι ρε πούστη μου… μετά συγχωρήσεως» είπα εγώ.

«Το ‘ξερα πως δεν θα το ‘τρωγες κι εσύ» χαμογέλασε κείνος κι είχε η φωνή του μια νότα ελπίδας.

«Γιατί, θες παρέα στην πείνα;» ρώτησα εγώ.

«Όχι, αλλά σκέφτηκα ότι θα ‘θελες να φας κάνα σουβλάκι, κάνα γύρο, δε μου φαίνεσαι για τίποτα θρήσκος» μπήκε κατευθείαν στο θέμα εκείνος.

«Εσύ γιατί δεν πας; Αφού έχεις αυτοκίνητο και το χωριό είναι μακριά» του ‘πα εγώ. Κείνος δίστασε λίγο.

«Ξέρεις, εγώ είμαι από δω και με ξέρουνε» άρχισε να τα μασάει.

«Και τι μ’ αυτό;» απόρησα εγώ.

«Ε να, δεν είναι σωστά πράματα να σε δούνε στο χωριό να τρως κρέατα μεγαλοπαρασκευιάτικο» προσπάθησε να μου εξηγήσει.

«Πλάκα μου κάνεις» έκανα εγώ καχύποπτα.

«Όχι καθόλου. Δεν μπορώ να με σχολιάζουν όλοι, κατάλαβες;»
«Ενώ εγώ;»

«Εσύ ‘σαι ξωμερίτης, άγνωστος μεταξύ αγνώστων, και να πούνε τίποτα δε σε νοιάζει».

«Δεν μπορώ, πονάνε τα πόδια μου, δεν ξες τι τράβηξα απόψε» έκανα ράθυμα.

«Πώς δεν ξέρω, πέρυσι ήμουνα κι εγώ στο άγημα. Λοιπόν, κοίτα, θα σου δώσω το αμάξι να το κάνεις βόλτα, άμα πας να φέρεις κάνα πιτόγυρο, σύμφωνοι;»

«Ο Παπαδάκης να δώσει τ’ αμάξι του, πα’ να πει τα πράματα είναι πολύ σοβαρά» χιχίρισα από μέσα μου. «Εντάξει, αφού το θες τόσο πολύ, θα πάω» του είπα συγκαταβατικά. Η μούρη του έλαμψε άξαφνα κι οι μαγούλες του αρχίνησαν να τρέμουν από προσμονή.

«Κάτσε να σου δώσω λεφτά και κλειδιά». Σηκώθηκε με αναπάντεχη σβελτάδα και πήγε προς το ντουλάπι του. «Άντε και μην αργήσεις, ψοφάω της πείνας» μου ‘πε γλυκά.

«Έννοια σου και θα στα φέρω ζεστά και θερμαινόμενα» γέλασα εγώ.

Σε πέντε λεπτά ήμουνα στο κέντρο του χωριού.

Αγχώθηκα μήπως το σουβλατζίδικο ήτανε κλειστό, τέτοια μέρα. Άδικα ανησύχησα. «Αφού, διάλε τσ’ απολυμάρες σας, είστε όλοι τόσο θεοσεβούμενοι, τότε πού βρίσκει απόψε πελατεία το… άντρο της ακολασίας;» περγέλασα μέσα μου.

Μόλις με πήρανε μυρουδιά πως πήγαινα προς τα κει, δυο τρεις που παρεπιδημούσαν τριγύρα με κάρφωσαν μ’ ένα βλέμμα γεμάτο κακεντρεχή περιέργεια. «Ποιος να ‘ναι αυτός ο αφορεσμένος; Ρεμάλι φαντάρος, ουστ κοπρόσκυλο» ήτανε σα να ‘λεγαν κείνα τα βλέμματα. Δεν έδωσα σημασία, όμως η αλήθεια είναι ότι μέσα μου πειράχτηκα. Άνοιξα την πόρτα και μπήκα μέσα. Η κυρία της ψησταριάς μου χαμογέλασε συνωμοτικά, σα χασισέμπορας που βρήκε νέο πελάτη. «Παρακαλώ τι θα θέλατε;» είπε γλυκερά.

«Τέσσερα εισιτήρια για την Κόλαση!» είπα εγώ πολύ σοβαρά.

«Συγνώμη;» έκανε κείνη μπερδεμένη.

«Απ’ αυτά που πουλάς, τα καταραμένα, κυρία μου, όποιος τα φάει απόψε θα πάει στην Κόλαση, έτσι δεν είναι;» εξήγησα εγώ γελώντας. «Άντε βάλε εκεί τέσσερα πιτόγυρα, να πάω στο διάολο να ησυχάσω». Η καταπόνηση είχε αρχίσει να μου βγαίνει ανάποδα. Κείνη γέλασε βεβιασμένα κι ετοίμασε το πακέτο. Το πήρα και μπήκα στο ξένο αμάξι, να γυρίσω στο θάλαμο να ξαποστάσω επιτέλους.

Ο Παπαδάκης με υποδέχτηκε σαν σωτήρα, μ’ ένα χαμόγελο που ‘σερνε απ’ το ‘να αυτί στ’ άλλο. Του είπα τα καθέκαστα, γελάσαμε, φάγαμε, νόμισα ότι η ιστορία τέλειωσε εκεί. Όμως κανένα καλό δεν μένει ατιμώρητο…

Δεν πέρασε πολύς καιρός, ίσως δυο βδομάδες ακόμα, και βρέθηκα του λόγου μου στην ψυχιατρική του ΓΝΑ (Γενικό Νοσοκομείο Αεροπορίας), σταλμένος απ’ το αγαπημένο μου στρατόπεδο, με την υποψία της παραφροσύνης.

Όπως έμαθα αργότερα, ολάκερο το στρατόπεδο βοούσε πως ήμουνα σατανιστής, γιατί άκουγα λέει Μέταλ και διάβαζα ύποπτα αναγνώσματα επιστημονικής κι ηρωικής φαντασίας. Κάποιοι ορκίζονταν ότι με είχανε δει να κάνω αιματηρές τελετές κι επικλήσεις στον Σατανά. Ήμουνα λέει επικίνδυνος για την ασφάλειά τους.

Η τότε γυναίκα μου είχε έναν γνωστό καθηγητή ψυχιατρικής. Πήγε και τον έπιασε, κείνος πήρε μερικά τηλέφωνα και κατάφεραν να μάθουν όλα όσα έγραφε το παραπεμπτικό μου. Όταν γνωρίζεις τους κατάλληλους ανθρώπους, όλα είναι εφικτά στην Ελλάδα, αυτό ήτανε το πρώτο που ‘μαθα απ’ την περήφανη θητεία μου στην υπηρεσία της μαμάς πατρίδας. Μέσα σ’ όλα τ’ άλλα, έγραφε και τη φοβερή μου ρήση, που καταδείκνυε αναμφίβολα την ψυχανωμαλία μου: «Παρακαλώ, τέσσερα εισιτήρια για την Κόλαση». Γιατί ο κοιλιόδουλος Παπαδάκης, δεν αρκέστηκε να κρυφτεί από πίσω μου για να… αμαρτήσει, αλλά φρόντισε να με ρουφιανέψει από πάνω. Έτσι είναι η Ελλάδα, έλεγε ο παππούς μου. Μόνο λάδι, πορτοκάλια και ρουφιάνους παράγει…

Προτού όμως συμβούν όλα αυτά, κείνο το ίδιο βράδυ, έκατσα κι έβγαλα το εσώψυχό μου απάνω στο χαρτί. Όλοι οι παραλοϊσμένοι αυτού του κόσμου βρίσκουν καταφύγιο στη στιχουργική…

Μεγάλη Παρασκευή

Ό,τι μισώ στα μάτια σας γυαλίζει
Μες στην κατάνυξη της πιο τρανής γιορτής
Τίποτα την ψυχή μου δεν αγγίζει
Από τα πτώματα που προσκυνάτε σεις

Νηστέψτε, οι γειτόνοι να σας δούνε
Σουρθήτε κάτω απ’ το κιβούρι, ταπεινοί
Μεθαύριο στον Παράδεισο θα μπούνε
Όσοι θα σκάσουνε απ’ το πολύ φαΐ

Σιχαίνομαι τη μίζερη ζωή σας
Πατρίς, θρησκεία κι αυταπάτη περισσή
Δε θέλω να χαρώ με τη γιορτή σας
Ούτε να πιω απ’ το φτηνό σας το κρασί..


Great Chaos

Διαβάστε Περισσότερα »

Παρασκευή 29 Απριλίου 2016

Ο Πασκάλ ο Μαρξ και... το όπιο του Λαού…

Χρήστος Σιούλας


Το να είσαι Άθεος δεν είναι ιδεολογία αλλά τρόπος του να βλέπεις (να κατανοείς) την ζωή.

Θα ήθελα λοιπόν να πιστεύω ότι είμαι κάτι περισσότερο από μια αμοιβάδα και στο ότι αυτός ο κόσμος έχει φτιαχτεί στα μέτρα μου και για μένα μόνο αλλά δεν το μπορώ.

Ομολογώ αυτήν μου την αδυναμία αλλά δεν νιώθω όμως την ανάγκη να την περάσω και στους άλλους…

Να προπαγανδίσω δηλαδή τον μη-Θεό.

Ο ένθεος έχει λόγους να το κάνει. Να διαδώσει τα πιστεύω του και σε άλλους. Να με καλέσει ενδεχομένως και στην Εκκλησιά του.

Εγώ όμως σε ποια Εκκλησιά να τους καλέσω, για ποιον μη-Θεό να τους μιλήσω και γιατί;;

Δεν θεωρώ ευτυχισμένους τους Άθεους,  είναι καλό να νιώθεις κάτι παραπάνω από μια στιγμούλα «μια μολυβιά μέσα στου κόσμου το τετράδιο». Και ο μεγάλος Πασκάλ έχει αποδείξει ότι «συμφέρει κιόλας έχοντας να κερδίσεις περισσότερα αν υπάρχει ο Θεός που πιστεύεις και τίποτα να χάσεις αν δεν υπάρχει»...

Μπορώ να καταλάβω ηλίθιους που οργανώνουν πάρτι κρεατοφαγίας την Μεγάλη Παρασκευή να κάνουν αυτό που ξέρουν… την πλάκα τους και το κομμάτι τους.

Δεν μου κάνει εντύπωση καμιά

Αλλά δεν μπορώ να καταλάβω την στάση της (Αριστεράς) σε όλα αυτά και το λέω αυτό με αφορμή μια ανάρτηση στην γνωστή και δημοφιλή ιστοσελίδα στο face book (TheThreeMooges) «Αγαπητή στην Σφήκα», σχετικά με τον Μαρξ το όπιο του Λαού το σύμπαν και όλα όσα θα έπρεπε να γνωρίζουμε για τον κόσμο!!!

Οι Μούντζες λοιπόν θεώρησαν μέρες που είναι να μας τα θυμίσουν όλα αυτά με την παρακάτω ανάρτηση

«Μέρες που είναι, λίγος Μαρξ χρειάζεται.

Ο αγώνας ενάντια στη θρησκεία, για τον Μαρξ, είναι αγώνας ενάντια στις αυταπάτες.

”Η θρησκευτική οδύνη είναι έκφραση της πραγματικής οδύνης και συνάμα διαμαρτυρία ενάντια στην πραγματική οδύνη.(...) Η θρησκεία είναι το όπιο του λαού. Η κατάργηση της θρησκείας ως απατηλής ευτυχίας του λαού σημαίνει αξίωση της πραγματικής του ευτυχίας. Η αξίωση να εγκαταλειφθούν οι αυταπάτες για την υπάρχουσα κατάστασή του σημαίνει αξίωση να εγκαταλειφθεί μια κατάσταση που έχει ανάγκη τις αυταπάτες. Η κριτική της θρησκείας είναι λοιπόν εμβρυωδώς η κριτική της κοιλάδας των δακρύων που φωτοστέφανό της είναι η θρησκεία”

"H θρησκεία είναι μια απ’ τις μορφές της πνευματικής καταπίεσης που καταδυναστεύει παντού τις λαϊκές μάζες, που τσακίζονται στη δουλειά προς όφελος τρίτων. Η αδυναμία των τάξεων που υφίστανται την εκμετάλλευση στην πάλη τους ενάντια στους εκμεταλλευτές γεννάει την πίστη σε μια καλύτερη ζωή μετά θάνατο, το ίδιο αναπόφευκτα όπως η αδυναμία του άγριου, στην πάλη του με τη φύση, γεννάει την πίστη στους θεούς, τους σατανάδες, στα θαύματα, κλπ."
»

Έγραψα ένα σχόλιο αλλά απάντηση δεν πήρα οπότε το βάζω εδώ...

Οι Μούντζες μάλλον είναι απασχολημένες με το σούβλισμα του αμνού και την προετοιμασία του κοκορετσιού!!!


Μούτζα μου ή Μούγγα μου… Τι από τα δύο προτιμάς δικό σου θέμα.

Το θέμα όμως είναι ότι αναπαράγεις ένα μεγάλο λάθος της (Αριστεράς) που έχει σχέση θρησκευτική με την ιδεολογία της, γιατί άλλο κατάλαβαν οι μετέπειτα παπάδες της (Αριστεράς)… και άλλο κατάλαβαν (κατά πως τους συμφέρει) και οι μετέπειτα παπάδες του Χριστού…

Φυσικά και η Μαρξιστική ιδεολογία είναι υλιστική, είναι ταυτόχρονα όμως και διαλεκτική (Διαλεκτικός Υλισμός), πράγμα που σημαίνει ότι ψάχνεις την απόδειξη μέχρι τέλους χωρίς να προσπαθείς να επιβάλεις την δικιά σου και την απόδειξη για το αν υπάρχει Θεός η όχι δεν νομίζω να μπορέσει να την απαντήσει ο Άνθρωπος ποτέ…

Τώρα τα περί οπίου βάλσαμου κλπ παυσίπονων…

Ναι αυτό ακριβώς είχε πει ο Μαρξ…

Ότι η θρησκεία είναι το όπιο του λαού και αυτό γιατί το βάλσαμο ήταν ακριβό φάρμακο και ήταν το παυσίπονο των πλουσίων…

Ό Άνθρωπος έχει αναλύσει μαθηματικά το άπειρο και το άπειρο μέσα στο άπειρο χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μπορεί και να το κατανοήσει κιόλας….

Θέλει λοιπόν να νιώθει ότι δεν είναι ένα ακόμα μικρόβιο του κόσμου τούτου, περαστικό αλλά κάτι πιο μεγάλο κάτι που διαρκεί…

ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΤΟΥ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΤΟΥ ΤΟ ΣΤΕΡΉΣΕΙ ΚΑΝΕΙΣ

Καμιά ιδεολογία δεν το κατάφερε ως τα τώρα και δεν θα υπάρξει καμιά που να το κάνει ποτέ… Γιατί όπως απέδειξε και ο Τιούρινγκ την αλήθεια δεν θα μπορέσουμε να την μάθουμε ποτέ…

Διαβάστε Περισσότερα »

Τη γλώσσα μου έδωσαν... ανθρώπινη (ΙΙ)

Σπύρος Μανουσέλης


Το βαθύ βιολογικό-κοινωνικό ρίζωμα της ανθρώπινης γλώσσας


Οπως διαπιστώνουμε καθημερινά, οι άνθρωποι, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα ζώα, θα πρέπει να διαθέτουν μια έμφυτη «γλωσσική δομή» που τους επιτρέπει να επεξεργάζονται την ιδιαίτερα πλούσια -συντακτικά και σημασιολογικά- γλώσσα που μιλάνε.

Πρόκειται, όπως είδαμε στο προηγούμενο άρθρο για τη θεωρία της «καθολικής γραμματικής» που τη διατύπωσε, πριν από μισό αιώνα, ο γίγαντας της αμερικανικής γλωσσολογίας Νόαμ Τσόμσκι, και έκτοτε την υποστηρίζει με το ίδιο πάθος και εμμονή με την οποία ασκεί κριτική στη βαρβαρότητα της νέας βιοπολιτικής.

Αν όλα τα φυσιολογικά βρέφη και νήπια μπορούν -μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα- να αποκτούν και να μιλάνε στοιχειωδώς καλά τη γλώσσα των ενηλίκων, τότε αυτή η ικανότητα κατανόησης και εκφοράς του ανθρώπινου λόγου θα πρέπει να είναι «καθολική» και ισότιμα μοιρασμένη σε όλη την ανθρωπότητα.

Σήμερα θα εξετάσουμε γιατί η συγκεκριμένη προσέγγιση του Τσόμσκι -και πολλών άλλων επιφανών γλωσσολόγων- θεωρείται απλοϊκή: παραβλέποντας τη σημασία των επιγενετικών παραγόντων, τείνει να ανάγει την ανθρώπινη γλωσσική ικανότητα αποκλειστικά σε κάποια γονίδια.


Σύμφωνα με την καλά τεκμηριωμένη γλωσσολογικά και ανθρωπολογικά θεωρία της «καθολικής γραμματικής», όλες οι ανθρώπινες γλώσσες διαθέτουν έναν ελάχιστο κοινό πυρήνα κανόνων, χάρη στον οποίο είναι εφικτή η ανάδυση και η ιστορική ανάπτυξη των επιμέρους, ιδιαίτερα διαφοροποιημένων μεταξύ τους, ανθρώπινων γλωσσών.

Αρα, όλοι οι άνθρωποι μοιράζονται από κοινού μία ελάχιστη γραμματική-συντακτική δομή η οποία σχετίζεται προφανώς με την κοινή εξελικτική καταγωγή των σημερινών ανθρώπων.

Από τι εξαρτάται, όμως, αυτή η εμφανής γλωσσική μας προδιάθεση να εκφραζόμαστε με λέξεις και σε ποιες βιολογικές δομές μας βρίσκεται εγγεγραμμένη;

Αραγε, αρκεί η γενετική πληροφορία που υπάρχει σε ορισμένα γονίδιά μας για να εκδηλωθούν όλες οι ενδιάθετες γλωσσικές μας ικανότητες ή μήπως παίζουν καθοριστικό ρόλο οι λεγόμενοι «επιγενετικοί παράγοντες», όπως είναι ο εγκέφαλος και το κοινωνικό μακρο- ή/και μικρο-περιβάλλον;

Η απάντηση του Τσόμσκι είναι ότι η βασική ανθρώπινη γλωσσική ικανότητα, την οποία αποκαλεί «Ε-Γλώσσα» (Internal Language ή I-Language), δεν είναι μόνον έμφυτη αλλά και αποκλειστικό χαρακτηριστικό του είδους μας.

Οπως γράφει ο Τσόμσκι σε ένα από τα πιο πρόσφατα βιβλία του με τίτλο «Νέοι ορίζοντες στη μελέτη της γλώσσας και του νου» (κυκλοφορεί από τις εκδ. Πατάκη), «μια γλωσσική έκφραση είναι ένα σύμπλεγμα φωνητικών, σημασιακών και άλλων ιδιοτήτων.

Το να έχει κανείς μια Ε-γλώσσα είναι σαν να έχει έναν τρόπο να μιλά και να κατανοεί, πράγμα το οποίο αποτελεί παραδοσιακή εικόνα του τι είναι μια γλώσσα».

Μετουσιώνοντας τους ήχους σε λέξεις



Μάλιστα ο Τσόμσκι έχει κατ’ επανάληψη υποστηρίξει ότι η Ε-γλώσσα θα πρέπει να είναι εγγεγραμμένη στο DNA μας, δηλαδή στα γονίδιά μας.

Δήλωση αρκετά προκλητική, αλλά διόλου απρόσμενη, αν αναλογιστεί κανείς τις «σκληρές» γονιδιοκεντρικές αντιλήψεις που επικρατούσαν στην επιστήμη κατά το δεύτερο ήμισυ του εικοστού αιώνα, την εποχή δηλαδή που ο ίδιος διατύπωσε τις πιο σημαντικές γλωσσολογικές θεωρίες του.

Από πού, ωστόσο, προέρχεται η γλώσσα και πώς τα γονίδια καθορίζουν τις βασικές γλωσσικές λειτουργίες;

Σύμφωνα με τον Τσόμσκι, ο άνθρωπος διαθέτει εκ φύσεως τη μοναδική ικανότητα να επικοινωνεί με τους συνανθρώπους του μέσω του λόγου, ο οποίος διαθέτει όχι απλώς περίπλοκη σύνταξη αλλά και αέναα εμπλουτιζόμενο σημασιακό περιεχόμενο.

Η ιδιαιτερότητα του ανθρώπινου λόγου, σε σχέση με άλλους ζωικούς τρόπους επικοινωνίας, δεν περιορίζεται στην εγγενή ικανότητά του να πλάθει νέες λέξεις, αλλά και στην ικανότητά του να δημιουργεί άπειρους συνδυασμούς λέξεων (προτάσεις) καθώς και νέες σημασίες με αυτές.

Ηδη από τα πρώτα βήματα του είδους μας, πάνω από 100 χιλιάδες χρόνια πριν, οι άνθρωποι μπορούσαν να αρθρώνουν καθημερινά μια ασύλληπτα σύνθετη γλώσσα, σε σύγκριση με τα άλλα πρωτεύοντα.

Αυτή η «εσωτερική» γλωσσική ικανότητα, υποστηρίζει ο Τσόμσκι, θα πρέπει από τότε να ήταν «καθολική», δηλαδή έμφυτη βιολογικά ιδιότητα του είδους μας, αφού αφενός εμφανίζεται πολύ πρόωρα κατά τη νηπιακή ηλικία και αφετέρου είναι πανταχού παρούσα από τότε που υπάρχουν άνθρωποι.

Συνεπώς, τα φυσιολογικά παιδιά γεννιούνται με τη βιολογική προδιάθεση ή το ένστικτο να επικοινωνούν γλωσσικά, όπως περίπου τα πουλιά ξέρουν εκ γενετής να πετούν και τα ψάρια να κολυμπούν!

Εξάλλου, ακόμη και τα κωφάλαλα παιδιά μπορούν άνετα να επικοινωνούν εξίσου καλά στη νοηματική γλώσσα, με την προϋπόθεση όμως ότι θα τη μάθουν την ίδια εποχή -πρώιμη νηπιακή ηλικία- που τα φυσιολογικά παιδιά αποκτούν ευχέρεια στη χρήση της μητρικής γλώσσας.

Γεγονός που υποδεικνύει ότι η βιολογική προδιάθεση για τη γλωσσική επικοινωνία είναι πανίσχυρη και ώς ένα βαθμό ανεξάρτητη από το πώς εκδηλώνεται, αν δηλαδή πραγματώνεται μέσω της φωνητικής ή της νοηματικής γλώσσας.

Επιπλέον, αν και νευροβιολογικά έμφυτη, η ικανότητα αυτή των ανθρώπων εκδηλώνεται φυσιολογικά μόνο σε προκαθορισμένες «φάσεις» της ανάπτυξης ενός παιδιού.

Και όταν οι αποφασιστικές περίοδοι ή κρίσιμες φάσεις της γλωσσικής μας ανάπτυξης παρεμποδίζονται π.χ. από εξωτερικά αίτια, ή δεν ενεργοποιούνται την κατάλληλη στιγμή λόγω εγκεφαλικών ή γενετικών ανωμαλιών, τότε οδηγούν σε μόνιμες γλωσσικές παθήσεις.

Δυστυχώς, η «σκληρή» βιολογιστική προσέγγιση του ανθρώπινου λόγου υποβαθμίζει και θέτει σε παρένθεση τους «εξωτερικούς» ιστορικούς και κοινωνικούς παράγοντες και επικεντρώνεται μόνο στις «εσωτερικές» γονιδιακές ή εγκεφαλικές προϋποθέσεις της γλωσσικής επικοινωνίας, μετατρέποντας έτσι την «καθολική γραμματική» σε θαύμα: τι ήταν αυτό που χάρισε αποκλειστικά στους πρωτανθρώπους τη δυνατότητα να επικοινωνούν με τη «γλώσσα των αγγέλων»;

Γιατί μόνο οι πρόγονοί μας απέκτησαν αυτή τη μοναδική ικανότητα και όχι οι πιο στενοί εξελικτικά συγγενείς τους;

Και πώς εξηγείται ότι κάποια απρόβλεπτα ιστορικά ή βιολογικά «ατυχήματα» -που συνήθως είναι αρνητικά και σπανίως θετικά- μπορούν να επηρεάζουν δραματικά τις γλωσσικές μας ικανότητες;

Μέχρι πριν από μερικά χρόνια η κυρίαρχη μεθοδολογικά επιλογή των γλωσσολόγων ήταν να αγνοούν ή και να υποβαθμίζουν τη σημασία τόσο των νευροβιολογικών προϋποθέσεων της γλώσσας όσο και του κοινωνικού-πολιτισμικού πλαισίου εντός του οποίου εκδηλώνεται, εστιάζοντας αποκλειστικά στην αφηρημένη και την πιο στοιχειώδη γραμματική-συντακτική δομή του ανθρώπινου λόγου.

Η δικαιολογία γι’ αυτήν την εμφανώς αφαιρετική και απλουστευτική επιλογή ήταν ότι οι επιστήμες της ζωής και του εγκεφάλου δεν ήταν σε θέση να διαφωτίσουν τα περίπλοκα γλωσσικά φαινόμενα.

Αρχαιολογία της γλωσσικής μηχανής



Αποψη που διατυπώθηκε ρητά και από τον Τσόμσκι, ο οποίος, μολονότι εδώ και μισό αιώνα επιχειρηματολογεί υπέρ του γενετικού καθορισμού των βασικών γλωσσικών μας λειτουργιών, θεωρεί ταυτόχρονα ότι η σημερινή γλωσσολογία οφείλει να αγνοήσει το ερώτημα της προέλευσης της γλώσσας, επειδή το αίνιγμα αυτό υπερβαίνει σήμερα τις δυνατότητες της σοβαρής επιστημονικής διερεύνησης.

Ωστόσο, οι εντυπωσιακές γνωσιακές και τεχνολογικές εξελίξεις στο πεδίο των νευροεπιστημών τις δύο τελευταίες δεκαετίες όχι μόνο μας επιτρέπουν αλλά μας επιβάλλουν να θέσουμε το ερώτημα της προέλευσης και των νευροβιολογικών περιορισμών κατά την εκφορά και την κατανόηση του ανθρώπινου λόγου.

Ουδείς πλέον έχει το δικαίωμα να αγνοεί ή να παραβλέπει εσκεμμένα το ερώτημα του πώς η εγκεφαλική μας μηχανή επηρεάζει τις βιολογικές και νοητικές δυνατότητες του «γλωσσικού οργάνου» μας.

Η τσομσκιανή προσέγγιση, αμιγώς γλωσσολογική, χρειάζεται επιτακτικά αναθεώρηση: πρέπει -και επιτέλους μπορούμε!- να θέσουμε το ερώτημα της προέλευσης της «καθολικής γραμματικής».

Και η σύγχρονη νευροβιολογική μέθοδος δεν θα μπορούσε παρά να είναι εξελικτική και δυναμική: καμιά στατική και γονιδιακά παγιωμένη εξήγηση δεν μπορεί να μας ικανοποιεί, αφού γνωρίζουμε ότι ακόμα και οι εγκεφαλικοί μηχανισμοί της γλώσσας δεν είναι ούτε αμετάβλητοι ούτε οριστικά παγιωμένοι!

Ωστόσο, ο προφορικός λόγος δεν αφήνει απολιθώματα και γι’ αυτό είναι τόσο δύσκολο να παρακολουθήσει κανείς την εξέλιξή του.

Παρά τις δυσκολίες όμως, διαθέτουμε αδιαμφισβήτητα στοιχεία που συνηγορούν υπέρ της εξελικτικής προσέγγισης της γλωσσικής μηχανής.

Για παράδειγμα, γνωρίζουμε αρκετά για τις εγκεφαλικές υποδομές του ανθρώπινου λόγου (βλ. και σχετικό Πλαίσιο).

Οι περιοχές του εγκεφαλικού φλοιού που αναλαμβάνουν την εκφορά και την κατανόηση του λόγου είναι ανατομικά διαφοροποιημένες, αν και συνδέονται λειτουργικά μεταξύ τους, καθώς και με πολλές «κατώτερες» υποφλοιικές και με «ανώτερες» φλοιικές δομές.

Από παλαιοντολογικές αναλύσεις των κρανίων γνωρίζουμε ότι αυτές οι εξειδικευμένες στη γλώσσα ανατομικές-λειτουργικές διαφοροποιήσεις εμφανίζονται ήδη πριν από εκατομμύρια χρόνια, όταν δηλαδή οι πρώτοι άνθρωποι διαφοροποιήθηκαν από τους ανθρωποειδείς πιθήκους, στην Αφρική, πολύ πριν εμφανιστεί ο σύγχρονος άνθρωπος (Homo sapiens).

Από ό,τι φαίνεται, λοιπόν, η γλωσσική ικανότητα ακολουθεί την εξέλιξη του ανθρώπινου γένους από τα πρώτα του βήματα!

Μια σκοτεινή πορεία που, μέχρι πρόσφατα, ήταν και αδιαφανής στην επιστημονική έρευνα όχι μόνο λόγω των εγγενών δυσκολιών του αντικειμένου, αλλά και επειδή επικρατούσαν αντιεξελικτικές προσεγγίσεις που έβλεπαν περίπου σαν θαύμα την εμφάνιση του ανθρώπινου λόγου, πόσω δε μάλλον τη δυνατότητα να υπάρξει κάποια επαρκής επιστημονική εξήγησή του.

Εντούτοις, αυτό ακριβώς το «θαύμα» συντελείται τις τελευταίες δεκαετίες.

Πρώτη φορά στην ιστορία της, η ανθρώπινη γνώση διαθέτει επαρκή και κοινά αποδεκτά επιστημονικά εργαλεία για την επίλυση του γλωσσικού αινίγματος: από τον εντοπισμό των σχετικών με τη γλώσσα γονιδίων και την αποκάλυψη των αναγκαίων ανατομικών προϋποθέσεών της μέχρι την παρατήρηση των εγκεφαλικών διεργασιών που επιτρέπουν την ανάδυσή της.

Είναι ίσως ένα αποφασιστικό βήμα για την ανθρώπινη αυτογνωσία και την απελευθέρωσή μας από τα αιωνόβια υπερφυσικά παραμύθια σχετικά με τον «ανώτερο» δήθεν σκοπό της ύπαρξής μας που δικαιολογείται από τη νοητική-γλωσσική μας ιδιομορφία.

Η εγκεφαλική έδρα για την ανάδυση του ανθρώπινου λόγου



Πώς μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι η προέλευση της ιδιαίτερης ανθρώπινης γλώσσας είναι το προϊόν απολύτως φυσικών διεργασιών εξέλιξης του είδους μας και όχι μία πράξη υπερφυσικής δημιουργίας;

Είναι το δώρο της αγάπης ή, μήπως, της χαιρέκακης εκδίκησης ενός Θεού (ή κάποιων εξωγήινων) που αποφάσισαν να μετατρέψουν τα ανθρώπινα κτήνη σε νοήμονα κυρίαρχα όντα;

Απορρίπτοντας κανείς τις υπερφυσικές ή θεολογικές εξηγήσεις, οι οποίες επειδή εξηγούν τα Πάντα, τελικά δεν εξηγούν Τίποτα, πρέπει να αρκεστεί στις εγγενώς αβέβαιες, πάντα ανεπαρκείς και δυνητικά διαψεύσιμες επιστημονικές προσπάθειες επίλυσης του αινίγματος της γλώσσας.

Από αυτήν τη σκοπιά, έχουν όντως συντελεστεί μερικά πολύ ενδιαφέροντα βήματα προς τη διαλεύκανση και την αποσαφήνιση αυτού του δυσαπάντητου ερωτήματος.

Το πρώτα κομμάτια του παζλ άρχισαν να μπαίνουν στη θέση τους σταδιακά κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα.

Το 1863 ο Γάλλος νευροανατόμος Πολ Μπροκά (Paul Broca) ανακάλυψε στο αριστερό εγκεφαλικό ημισφαίριο ενός ασθενούς το πρώτο σαφώς εντοπισμένο κέντρο επεξεργασίας της γλώσσας, το οποίο έκτοτε ονομάζεται «κέντρο Μπροκά».

Αυτός ο ασθενής είχε απολέσει την ικανότητα να μιλά, ενώ διατηρούσε την ικανότητα να καταλαβαίνει τη γλώσσα.

Το συμπέρασμα του Μπροκά ήταν ότι η καταστροφή -από τραυματισμό ή κάποια ασθένεια- του συγκεκριμένου κέντρου Μπροκά οδηγεί αναπόφευκτα σε σοβαρές δυσχέρειες ή και στην απώλεια της δυνατότητας άρθρωσης και εκφοράς του προφορικού λόγου.

Την επόμενη δεκαετία, το 1874, ήρθε στο φως μια δεύτερη σημαντική ανακάλυψη, αυτήν τη φορά από τον Γερμανό νευρολόγο Καρλ Βέρνικε (K. Wernicke), ο οποίος εντόπισε στο αριστερό ημισφαίριο ένα δεύτερο πολύ σημαντικό κέντρο του λόγου.

Ανατέμνοντας τον εγκέφαλο δύο ασθενών που παρουσίαζαν εμφανή προβλήματα όχι στην εκφορά αλλά στην κατανόηση του λόγου, ανακάλυψε ότι αυτή η περιοχή του εγκεφαλικού φλοιού, το «κέντρο Βέρνικε», εμπλέκεται άμεσα στην κατανόηση της σημασίας του λόγου.

Μετέπειτα μελέτες έδειξαν ότι αυτά τα δύο κέντρα, μολονότι βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου, συνδέονται στενά και επικοινωνούν διαρκώς τόσο μεταξύ τους, κυρίως μέσω της τοξοειδούς δεσμίδας, όσο και με άλλες εγκεφαλικές δομές που άμεσα ή έμμεσα σχετίζονται με τη γλώσσα.

Συνήθως η γλώσσα είναι... «αριστερή»



Ενα πρώτο βασικό συμπέρασμα από αυτές τις κατακτήσεις είναι ότι, συνήθως, τα κέντρα του λόγου -τόσο της άρθρωσης και της εκφοράς όσο και της κατανόησης και της σημασιοδότησης- βρίσκονται στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου.

Αυτό βέβαια δεν ισχύει για τους αριστερόχειρες, οι οποίοι ωστόσο δεν έχουν κανένα απολύτως πρόβλημα ή γλωσσικό έλλειμμα, αφού οι ίδιες ακριβώς εγκεφαλικές δομές για τη γλώσσα αναπτύσσονται στο δεξί ημισφαίριο των αριστερόχειρων.

Ενα δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι, μελετώντας τις διαταραχές της γλώσσας (τις αφασίες καθώς και άλλες γλωσσικές δυσλειτουργίες, π.χ. αλεξία, αγραφία), οι ειδικοί κατάφεραν σταδιακά να κατανοήσουν πώς λειτουργεί η εγκεφαλική μηχανή της γλώσσας.

Η ανατομική και λειτουργική ασυμμετρία των εγκεφαλικών ημισφαιρίων διευκολύνει όχι μόνο την ανάπτυξη διαφορετικών «κέντρων» επεξεργασίας της γλώσσας αλλά και την παράλληλα κατανεμημένη επεξεργασία διαφορετικών γλωσσικών διεργασιών-λειτουργιών.

Γεγονός που από μόνο του δικαιολογεί τη «μαγική» δύναμη και την απίστευτη δημιουργικότητα της ανθρώπινης γλώσσας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Τη γλώσσα μου έδωσαν... ανθρώπινη (Ι)

ΕΦ-ΣΥΝ

Διαβάστε Περισσότερα »