Κυριακή 1 Απριλίου 2018

«Κάθε στάλα νερού έχει αξία»

Βάση Παναγοπούλου



«Μία ώρα κάθε νύχτα κοιμάται το νερό στα ποτάμια και τις βρύσες και τρέχει ήσυχο και σιγαλό. Οποιος θέλει να πιει αυτήν την ώρα, πρέπει να το ταράξει με το χέρι για να το ξυπνήσει, γιατ’ αλλιώς το νερό αγαναχτεί και του παίρνει τον νου του», λέγανε στην Κρήτη. Βέβαια τότε το αποδίδανε στις νεράιδες.

«Ολούθε όπου βγαίνει νερό, εκεί μένει και νεράιδα. Για τούτο ο άνθρωπος, τη νύχτα που ήθελε να περάσει κοντά από τρεχούμενο νερό, δεν μίλαγε, για να μην του πάρει η νεράιδα τη φωνή του» σιγομουρμούριζαν αναμετάξυ τους οι παλιοί στη Λάστα Γορτυνίας.

*«Παραδόσεις», Νικόλαος Γ. Πολίτης, εκδόσεις Γράμματα.



Για έναν Ελληνα η εικόνα τού πλένω το αυτοκίνητο, την αυλή ή τη βεράντα μου, σημαίνει χρήση πολλών κυβικών νερού και αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα στο μυαλό του. Γιατί ποτέ μέχρις στιγμής δεν βρεθήκαμε στο χείλος της ξηρασίας ή της έστω λελογισμένης ανάγκης διαχείρισής του (ως κάτοικοι, γιατί οι αγρότες μας το ζουν χρόνια τώρα).

Δεν χρειάζεται όμως κανείς να ζει σε υποβαθμισμένες χώρες ή περιοχές που πλήττονται από ανομβρία, για να αξιοποιεί κάθε σταγόνα νερού.

Εμείς εδώ το συνδέουμε απλά με τον λογαριασμό (θυμίζω τη δεκαετία που είχε γίνει μόδα το τούβλο μέσα στο καζανάκι, για μείωση της κατανάλωσης κ.λπ.) κι αυτός ήταν, μέχρις στιγμής τουλάχιστον, ο μόνος λόγος που μπορεί να μας βάλει φρένο στην αλόγιστη χρήση του.

Σε πολλά σπίτια ακόμη ανοίγεται η βρύση και το νερό τρέχει στον νεροχύτη μέχρι «να κρυώσει», ή μέχρι να βάλουμε τα πιάτα στο πλυντήριο ή όσο βουρτσίζουμε τα δόντια μας, χωρίς ποτέ να σκεφτούμε ότι το νερό αυτό καταλήγει στον υπόνομο, στην ουσία, αχρησιμοποίητο.

Και βέβαια δεν υπάρχει σε καμία γωνιά του μυαλού μας η πληροφορία ότι το νερό δεν είναι «ατέλειωτο».

Δεν θα ξεχάσω ποτέ την ανακάλυψή μου, τουλάχιστον δύο και κάτι δεκαετίες πριν, όταν ένα χειμώνα στο Αμστερνταμ, επισκεπτόμασταν στις νυχτερινές μας εξόδους διάφορα μπαρ.

Καθόμουν πάντα στη γωνία της μπάρας, γιατί από αυτή τη θέση είχα οπτική πρόσβαση σε όλο τον χώρο αλλά και πίσω από αυτή. Ετσι παρατήρησα ότι τα ποτήρια πλένονταν και ξεπλένονταν σε δύο γούρνες του νεροχύτη, που, όπως μου εξήγησαν οι εκάστοτε μπάρμεν, ήταν γεμάτες με νερό και απορρυπαντικό η μια και νερό και διαλυτικό του απορρυπαντικού η άλλη.

Γιατί γινόταν αυτό; Γιατί είχαν έλλειψη νερού και έβρισκαν τέτοιες λύσεις για να μειώσουν την κατανάλωση καθαρού πόσιμου νερού.

Εννοείται ότι δεν ξαναήπια σε γυάλινο ποτήρι, αλλά ζητούσα να με σερβίρουν σε μιας χρήσης ποτήρια.

Αυτή η εμπειρία μού έγινε μάθημα και μου δημιούργησε πολλά ερωτήματα γύρω από τη χρήση του νερού.

Εκτοτε πολλές ήταν οι πηγές πληροφόρησης από όπου άντλησα στοιχεία για τη ζωή άλλων ανθρώπων και φυλών του πλανήτη, για τις συνθήκες και τον τρόπο ζωής τους, τον πολιτισμό τους γύρω από την πηγή ζωής, που είναι το νερό.

Για να δούμε λοιπόν μερικές από τις πραγματικότητες αυτού του κόσμου.

Τι σχέση έχει το νερό με την υγιεινή;

Α. Καμία ή Β. Απόλυτη;

Σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, όπως παραδίδονται στην 17 στόχων μελέτη «Water Action Decade» για τη βιώσιμη ανάπτυξη, που αφορά τις δραστηριότητες για τη διασφάλιση και εξασφάλιση καθαρού πόσιμου νερού για όλους τους κατοίκους του πλανήτη:

◼ 2,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι απέκτησαν από το 1990 πρόσβαση σε αξιόπιστες πηγές πόσιμου νερού, αλλά 663 εκατομμύρια ακόμη ζουν, χωρίς να έχουν πρόσβαση σε αυτές.

◼ Τουλάχιστον 1,8 δισεκατομμύρια άτομα παγκόσμια, χρησιμοποιούν νερό από πηγές μολυσμένες από περιττώματα.

◼ Από το 1990 και μέχρι το 2015 το ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που απέκτησε πρόσβαση σε αξιόπιστη πηγή πόσιμου νερού αυξήθηκε από το 76% στο 91%.

◼ Η έλλειψη νερού ταλαιπωρεί μεγαλύτερο από το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού, ποσοστό που αναμένεται να αυξηθεί. Πάνω από 1,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν δίπλα σε λεκάνες απορροής ποταμών, όπου η χρήση νερού ξεπερνά την ικανότητα επαναφόρτισής τους.

◼ 2,4 δισεκατομμύρια ζουν μη έχοντας τις βασικές υπηρεσίες υγιεινής, όπως είναι οι τουαλέτες ή τα αποχωρητήρια.

◼ Περισσότερο από το 80% των απόνερων που προκύπτουν από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, καταλήγουν σε ποταμούς και σε θάλασσες, χωρίς καμιά προηγούμενη επεξεργασία καθαρισμού τους από τα όποια στοιχεία μόλυνσης.

◼ Καθημερινά, περισσότερα από 1.000 παιδιά πεθαίνουν εξαιτίας διαρροϊκών ασθενειών που έχουν σχέση με την υγιεινή του νερού.

◼ Ο υδροηλεκτρισμός είναι η σημαντικότερη και ευρέως χρησιμοποιούμενη πηγή ενέργειας και μέχρι το 2011 αντιπροσώπευε το 16% της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρισμού.

◼ Περίπου το 70% του νερού που προέρχεται από ποταμούς, λίμνες και άλλους υδροφορείς, χρησιμοποιείται στην άρδευση γεωργικών εκτάσεων.

◼ Οι πλημμύρες και όλες οι καταστροφές που έχουν σχέση με το νερό είναι υπεύθυνες για το 70% των θανάτων που προκλήθηκαν από φυσικές καταστροφές.

Στη μελέτη τονίζεται σθεναρά πως:

«Το ασφαλές για πόση νερό και η επαρκής υγιεινή είναι ανθρώπινα δικαιώματα, απαραίτητες προϋποθέσεις της ζωής, αναπόσπαστα στοιχεία για τη διατήρηση υγιών οικοσυστημάτων, τη μείωση της φτώχειας, για βιώσιμα νοικοκυριά και κοινωνική ευμάρεια. Και καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται, δημιουργείται ολοένα μεγαλύτερη ανάγκη ισορροπίας στη χρήση πηγών νερού για τις εμπορικές ανάγκες.

Καθώς δεν μπορούμε να αποκλείσουμε τη σχέση νερού και υγιεινής –με πρώτες βαλλόμενες από την απουσία του τις γυναίκες και τα κορίτσια που χρειάζονται να έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό προκειμένου να βιώνουν την έμμηνο ρήση τους αλλά και τη μητρότητα με αξιοπρέπεια και ασφάλεια–, είναι φυσικό να εγείρεται και θέμα δικαιωμάτων στη χρήση νερού. Γιατί το νερό βρίσκεται στο επίκεντρο της βιώσιμης ανάπτυξης και η ύπαρξή του είναι κριτικής σημασίας για την κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη, την ενέργεια και την παραγωγή τροφής, για την ίδια την επιβίωση του ανθρώπινου είδους.

Το νερό αποτελεί τον πυρήνα της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή που επιτελείται καθώς είναι ο αναντικατάστατος κρίκος που συνδέει τις κοινωνίες και το περιβάλλον. Νερό και υγιεινή είναι οι δύο σημαντικοί παράγοντες που θα συμβάλουν στην μείωση των ασθενειών παγκόσμια και θα καλυτερέψουν τα επίπεδα της υγείας, μόρφωσης και οικονομικής παραγωγικότητας των πληθυσμών».


Σε έτερη μελέτη, αυτή τη φορά του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (2015- 2017), παρατίθενται στοιχεία-προκλήσεις για τις κυβερνήσεις, στοιχεία που αφορούν τη σχέση των πληθυσμών με το νερό.

Ετσι:

◓ 2,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν έλλειψη πρόσβασης σε ασφαλή συστήματα πόσιμου νερού.

◓ 4,5 δισεκατομμύρια δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλείς υπηρεσίες υγιεινής.

◓ 340.000 παιδιά κάτω των πέντε ετών πεθαίνουν κάθε χρόνο από διαρροϊκές ασθένειες.

◓ Η έλλειψη νερού ήδη επηρεάζει τέσσερις στους δέκα ανθρώπους.

◓ Το 90% των φυσικών καταστροφών έχουν σχέση με το νερό.

◓ Το 80% των απόνερων γυρνούν πίσω στα φυσικά οικοσυστήματα χωρίς να καθαριστούν ή να επαναχρησιμοποιηθούν.

Κρατάμε τις λέξεις «χωρίς να καθαριστούν» ή αν προτιμάτε «χωρίς καμία πρωθύστερη διαχείριση» καθώς και τη λέξη «επαναχρησιμοποίηση».

Αυτές σηματοδοτούν τη σπατάλη των φυσικών πόρων είτε μέσω της μόλυνσής τους είτε διά της άσκοπης ή υπέρμετρης χρήσης.

Και στην «επανάχρηση» σκοπεύουν να μυήσουν τους πολίτες τους τα κράτη, είτε αφορά τους κατοίκους είτε επαγγελματίες (διαχείριση αποβλήτων αγροτικών επιχειρήσεων ή γεωργικών/κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων κ.λπ.).

Αυτά και, φυσικά, πολλά ακόμη στοιχεία ενεργοποίησαν δώδεκα ηγέτες κρατών που ενώθηκαν σε ομάδα εργασίας και ανακοίνωσαν στις αρχές του μήνα στη Νέα Υόρκη, τη Νέα Ατζέντα Δράσης για το Νερό, επισημαίνοντας ότι πρέπει να γίνει μια εκ βάθρων αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος μας διαχειρίζεται το πολύτιμο αυτό αγαθό, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η νέα κρίση που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα.

Ανάμεσα στα στοιχεία που παρέθεσαν είναι και η αξιοσήμαντη πληροφορία ότι «Επτακόσια εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σε κίνδυνο να μετατοπισθούν, λόγω της έντονης και παρατεταμένης ξηρασίας»· μια πληροφορία που «βρίσκεται» στις προβλέψεις επιστημόνων για το μέλλον του πλανήτη υπό την ονομασία «κλιματικοί πρόσφυγες» και αφορά τη μετακίνηση πληθυσμών εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής που ήδη συμβαίνει και βιώνουμε σε όλες τις χώρες του κόσμου.

Ετσι, στις προσπάθειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των ανθρώπων, απευθύνουν έκκληση σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο:

«Οποιος κι αν είσαι, ότι κι αν κάνεις, οπουδήποτε κι αν ζεις, σου ζητούμε να εμπλακείς ενεργά και να συνεισφέρεις θετικά στην επίτευξη του στόχου για τη μεγαλύτερη πρόκληση που έχει μπροστά της η ανθρωπότητα: ασφαλές πόσιμο νερό και υψηλού επιπέδου συνθήκες υγιεινής για όλους. Προσπάθησε για τη βιώσιμη διαχείριση όλων των πηγών νερού. Δώσε αξία στην κάθε σταγόνα. Είναι ώρα για δράση».

Είναι πράγματι ώρα για δράση, καθώς στεκόμαστε σε κομβικό σημείο, όπου πρέπει να μεταμορφωθεί ο τρόπος σκέψης άρα και ο τρόπος ζωής μας.

Γιατί, όπως αναγράφεται στη σελίδα της Ευρωπαϊκής Ενωσης: «Το νερό είναι ζωή. Είναι η προϋπόθεση για την ύπαρξη και ζωή, ανθρώπων, ζώων και φυτών καθώς και αναγκαίο αγαθό για την οικονομία. Το νερό διαδραματίζει ακόμη δομικό, θεμελιώδη ρόλο στον κύκλο ρύθμισης του κλίματος. Η προστασία λοιπόν όλων των πηγών νερού, των θαλάσσιων οικοσυστημάτων αλλά και των οικοσυστημάτων του γλυκού νερού καθώς και του νερού που πίνουμε και πλενόμαστε, είναι ο ακρογωνιαίος λίθος στα ευρωπαϊκά σχέδια προστασίας του περιβάλλοντος. Το διακύβευμα είναι υψηλό, ξεπερνά τα κρατικά σύνορα και τα εθνικά συμφέροντα και χρειάζεται συντονισμένη δράση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έτσι ώστε να διασφαλιστεί αποτελεσματικά η προστασία του».

Αυτό άλλωστε είναι το μήνυμα που μεταφέρουν οι απανταχού ιθαγενείς που ζουν σε αρμονία με το περιβάλλον και με σεβασμό μάχονται για την προστασία του:

«Το μόνο που μας ζητά η φύση είναι να την προστατεύουμε. Η φύση δεν μας χρεώνει με λογαριασμούς, η φύση μάς παρέχει τα πάντα, ελεύθερα, πλουσιοπάροχα».

Πηγή: efsyn.gr



Η Σφήκα: Επιλογές




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου